Στην ταινία του Γούντι Άλεν, Μπανάνας, όταν ο αρχηγός μιας επαναστατικής οργάνωσης σε μια χώρα της Λατινικής Αμερικής κατακτά την εξουσία αμέσως διακηρύσσει τα Σουηδικά ως την επίσημη γλώσσα. Ήταν η διακωμώδηση του σύνηθες φαινομένου όπου κάποιοι εισάγουν ξεπατικοσούρα όλα όσα θεωρούν ξένα και μοδάτα.
Στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας ’70 και αρχές ’80 μια εισαγόμενη και μοδάτη ιδέα ήταν η κρατικοποίηση. Είχε δοκιμαστεί και αποτύχει στο εξωτερικό αλλά η πολιτική τάξη της Ελλάδας την έβλεπε ως ένα άλλο σημαντικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Η σχεδόν καθολική αποδοχή, υλοποίησή και αποτυχία της ιδέας της κρατικοποιήσης απέδειξε για άλλη μια φορά ότι τίποτα δεν έχει την ισχύ μιας καταστρεπτικής ιδέας που απλά τυγχάνει να είναι της ώρας. Η ανθρώπινη φύση έχει μια τάση προς το νέο και εύκολο που σε συνδυασμό με την αλαζονεία του τώρα συνθέτει και παράγει τον κύκλο των αποτυχημένων ιδεών. Αν οι κρατικοποιήσεις ήλθαν και παρήλθαν αυτό που μας έμεινε είναι η πολιτική τάξη που τις υλοποίησε – αυτάρεσκη, αγέρωχη και έτοιμη για νέες περιπέτειες. Μπορεί οι Έλληνες πολιτικοί να αναγνωρίζουν τα λάθη τους – σπανίως και σε βάθος χρόνου φυσικά – αλλά αυτό που αδυνατούν να κατανοήσουν είναι οι αιτίες και πηγές των λαθών τους. Τους διακρίνει μια εφηβική αθωότητα και αυθορμητισμός
Τώρα δεν θα βρείτε τίποτα στα προγράμματα των δυο μεγάλων κομμάτων σχετικά με κρατικοποιήσεις. Αν είχατε χρόνο για χάσιμο όμως, εκεί θα βρίσκατε έναν νέο όρο: πολυπολιτισμικότητα. Το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας μιλάει «για τη δημιουργική συμμετοχή μας σε μια επί ίσοις όροις πολυπολιτισμικότητα.» Στο πρόγραμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα διαβάσετε ότι «το ΠΑΣΟΚ επιδιώκει να αναδειχθεί σε ενεργό παράγοντα μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας σε ανοιχτή πολυπολιτισμική κοινότητα».
Περιληπτικά θα λέγαμε ότι η πολυπολιτισμικότητα είναι το δόγμα που επαγγέλλεται ότι πολλές διαφορετικές κουλτούρες μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά και ισότιμα μέσα σε μία χώρα. Η πολυπολιτισμικότητα δεν αξιώνει μόνο την αποδοχή διαφορετικών πολιτισμικών διαφορών μέσα στην κοινωνία, αλλά και την σταδιακή υποχώρηση της μέχρι τώρα κυρίαρχης εθνικής κουλτούρας σε ενα επίπεδο ισότητας με όλες τις άλλες που συνυπάρχουν μέσα στην συγκεκριμένη χώρα. Η πολυπολιτισμικότητα έχει εφαρμοστεί σε χώρες όπως ο Καναδάς, μεταξύ της αγγλόφωνης πλειοψηφίας και της γαλλόφωνης μειοψηφίας, αλλά η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης περίπτωσης και συναφών είναι ότι και οι δυο κουλτούρες είναι παράγωγα του δυτικού πολιτισμού. Μοιράζονται τις ίδιες βασικές πολιτικές και πολιτισμικές αξίες. Τι συμβαίνει όμως όταν κουλτούρες με εντελώς διαφορετικές αξιακές βάσεις καλούνται να συνυπάρξουν;
Σύμφωνα με ένα πρόσφατο δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Spiegel οι βρετανικές αρχές υπολογίζουν το αριθμό το εξαναγκαστικών γάμων στην Βρετανία γύρω στους 3.000. Ο εξαναγκαστικός γάμος μπορεί να είναι παράδοση για τους μουσουλμάνους αλλά είναι κάτι πρωτόγνωρο και ανάρμοστο για τον μέσο Βρετανό του 21ου αιώνα. Στο ίδιο ρεπορτάζ πληροφορούμαστε για εκατοντάδες ανεξιχνίαστες απαγωγές ανηλίκων σε περιοχές με μεγάλους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Αυτό το συγκεκριμένο δημοσίευμα ανήκει σε μια αυξανόμενη κατηγορία ρεπορτάζ όπου καθημερινά καταγράφονται γεγονότα που αναδεικνύουν με πολύ έντονο τρόπο τις προκλήσεις, αντιφάσεις και αποτυχίες του πολυπολιτισμικού δόγματος. Υπάρχουν περιοχές της Βρετανίας όπου οι δάσκαλοι στις τάξεις, για προστατεύσουν την σωματική τους ακεραιότητα, αποφεύγουν την οποιανδήποτε αναφορά στο εβραϊκό ολοκαύτωμα ή τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις.
Κάπου κάτι έχει χαθεί και μια αίσθηση δυσφορίας για αυτά που συμβαίνουν και απαισιοδοξίας για αυτά που πρόκειται να ακολουθήσουν καταλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα των δυτικοευρωπαϊκών λαών. Από την μια υπάρχει μια δυναμική και ολοένα αυξανόμενη μειονότητα που όχι μόνο αρνείται το δυτικοευρωπαϊκό τρόπο ζωής αλλά δείχνει και μια διάθεση να επιβάλει τις αξίες στο υπόλοιπο της κοινωνίας. Από την άλλη μια γερασμένη και ηθικά νωθρή πλειοψηφία αδυνατεί να πείσει για την βιωσιμότητα και αναγκαιότητα της πολιτικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς.
Στο Άμστερνταμ το πιο δημοφιλές όνομα για νεογέννητα αγόρια είναι Μωχάμεντ. Οι δημογραφικές διαφορές ίσως να μην έπαιζαν σημαντικό ρόλο αν δεν συνεπικουρούνταν από ένα νέο πολιτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στις δυτικές κοινωνίες. Από την μια το δόγμα του πολυπολιτισμού που προπαγανδίζει ότι όλοι οι πολιτισμοί έχουν την ίδια αξία και ηθικό βάρος. Από την άλλη, το αποτέλεσμα τριάντα χρόνων όπου οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης στις δυτικές κοινωνίες διατυμπανίζουν την χρεοκοπία των ευρωπαϊκών αξιών. Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ είπε ότι με το να σκοτώσεις έναν δυτικό πετυχαίνεις δύο πράγματα: να εξουδετερώσεις τον καταπιεστή και καταπιεζόμενο ταυτόχρονα. Είναι μια δήλωση που αντικατροπτίζει τις αρχές πάνω στις οποίες γαλουχήθηκαν γενιές δυτικών διανοουμένων.
Ίσως ο ισλαμιστής που δολοφόνησε τον Ολλανδό σκηνοθέτη, Τέο Βαν Γκογκ, να είχε κάποιες συναφείς σκέψεις με αυτές του Σάρτρ όταν κάρφωνε το μαχαίρι του στο στήθος του θύματος. Το ‘έγκλημα’ του Βαν Γκογκ – απόγονου του μεγάλου ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ – ήταν να σκηνοθετήσει την ταινία ‘Υποταγή’ για την φιλελεύθερη πολιτικό, Αγιαάν Χίρσι Αλί, από τη Σομαλία, η οποία απέδρασε από έναν καταναγκαστικό γάμο, αποκήρυξε το Ισλάμ και πήρε την Ολλανδική υπηκοότητα.
Πρόσφατα, ο Ολλανδός γκέϊ ουμανιστής Οσκαρ βαν ντεν Μπουγκάαρντ, σχολιάζοντας την ισλαμοποιήση των δυτικών κοινωνιών είπε «Δεν έχω μάθει να μάχομαι για την ελευθερία μου. Έχω μάθει μόνο να την απολαμβάνω.» Είναι καιρός τα δυο μεγάλα ελληνικά κόμματα να παρατήσουν τις διακηρύξεις τους περί πολυπολιτισμικότητας. Εάν θέλουμε να είμαστε μάχιμοι υπερασπιστές των δυτικών μας αξιών και κληρονομιάς θα πρέπει να αποφύγουμε τα μοδάτα λάθη της εποχής.