Μεταρρυθμίσεις και πολιτική
Μάι 16th, 2006 | Πάνος Ευαγγελόπουλος| Κατηγορία: Κόσμος, Πολιτική |
Email This Post
|
Print This Post
|
Του Πάνου Ευαγγελόπουλου
Είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι στις ΗΠΑ την μητρόπολη του καπιταλισμού τα πάντα ρυθμίζονται αυτόματα από την αγορά και τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης. Αυτή η υπεραπλουστευμένη εικόνα για την οργάνωση της αμερικανικής οικονομίας και κοινωνίας δεν είναι αληθής. Παρ’ όλα αυτά μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μετά από τρεις δεκαετίες συνεχών μεταρρυθμίσεων, αρχής γενομένης από την Προεδρία Ρήγκαν, η αμερικάνικη κοινωνία απελευθερώθηκε σημαντικά από τα δεσμά της κρατικής γραφειοκρατίας, των ρυθμιστικών διατάξεων που επέβαλλαν στην οικονομία οι κάθε λογής δημόσιες αρχές και υπηρεσίες αλλά και από την υψηλή και δυσβάσταχτη φορολογία που αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της αναδιανεμητικής πολιτικής του σοσιαλδημοκρατικού οράματος των Κέννεντυ και της οικοδόμησης της μεγάλης κοινωνίας του διαδόχου τους Τζόνσον.
Η μεγάλη αυτή αλλαγή της αμερικάνικης οικονομίας από την δεκαετία του ΄80 και μετά δεν συντελέστηκε ούτε αυτόματα ούτε ακαριαία. Για να φθάσουμε στη εφαρμογή της πολιτικής Ρήγκαν αλλά και στην αναθεώρηση της παραδοσιακής και πεπαλαιωμένης πολιτικής των δημοκρατικών από την διακυβέρνηση Κλίντον, απέναντι στα ιερά και τα όσια των αρχών διαχείρισης της οικονομίας υπέρ της κρατικής παρέμβασης και της αναδιανομής, πολλοί διανοούμενοι και επιστήμονες εργάστηκαν για να αποδείξουν στο αμερικάνικο έθνος ότι η ελεύθερη αγορά που απετέλεσε την πηγή της ανόδου και της ακμής των ΗΠΑ θα έπρεπε και πάλι να γίνει ο οδηγός για την ανάκαμψη της οικονομίας και την απελευθέρωση της αμερικάνικης κοινωνίας από τα δεσμά της γραφειοκρατίας και του κράτους Λεβιάθαν που καθήλωνε την Αμερική στην ανεργία, τον υψηλό πληθωρισμό και στην αναιμική επιχειρηματική πρωτοβουλία.
Σε ένα τέτοιο δυσμενές περιβάλλον όπου τα πάντα καθορίζονταν από το κράτος, με την εφαρμογή εκ μέρους των διοικητικών αρχών της περίφημης πολιτικής τιμών και εισοδημάτων, την οποία ενορχήστρωσε και επέβαλλε ο μέντορας των οικονομικών ιδεών των Κέννεντυ και Τζόνσον, ο οικονομολόγος Γκαλμπραίηθ, ελάχιστα πράγματα για την αμερικάνικη κοινωνία καθορίζονταν πλέον από την ελεύθερη αγορά τόσο για τον συντονισμό των παραγωγικών συντελεστών όσο και για την κινητοποίηση τους για την παραγωγή πλούτου και επιχειρηματικών καινοτομιών. Ήταν ακριβώς το σημείο Ναδίρ της Αμερικάνικης κοινωνίας όπου ο απόλυτος κρατικός έλεγχος και η υποταγή της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας στις οδηγίες των κρατικών μανδαρίνων, οδήγησε στην πιο αποτυχημένη ιστορικά προεδρία της Αμερικής, αυτή του Τζίμμυ Κάρτερ. Η αποθέωση του κρατισμού επί Κάρτερ οδήγησε στην οικονομική αποτελμάτωση της Αμερικής αλλά και στην πολιτική ήττα. Ήταν η εποχή που ο κομμουνισμός φάνταζε στον κόσμο το προοδευτικό σύστημα που θα αλλάξει τις κοινωνίες και ο καπιταλισμός το σύστημα που πεθαίνει. Ήταν η εποχή που η μία χώρα μετά την άλλη, με την ανάπτυξη των σοσιαλιστικών «απελευθερωτικών» κινημάτων, περνούσε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, υιοθετώντας το μοντέλο του κεντρικού ελέγχου της οικονομίας από το σοσιαλιστικό «απελευθερωτικό» κίνημα.
Όλα αυτά οι Αμερικανοί τα αλλάξανε με την εφαρμογή μιας μακροχρόνιας πολιτικής μεταρρυθμίσεων βασισμένης στον φιλελευθερισμό της αγοράς. Καταρχήν ανατρέψανε την αρνητική εσωτερική κατάσταση της χώρας και αμέσως μετά το δυσμενές διεθνές περιβάλλον. Αυτό επιτεύχθηκε με συνέπεια και σταθερότητα παρά την εναλλαγή των ρεπουμπλικάνων και δημοκρατικών στην προεδρία. Οι δύο θητείες του Κλίντον, ανάμεσα στις τρεις ρεπουμπλικάνικες που προηγήθηκαν και στις δύο που ακολούθησαν, δεν άλλαξαν το κυρίαρχο δόγμα του φιλελευθερισμού της αγοράς. Ο Κλίντον εφάρμοσε στο θησαυροφυλάκιο την πολιτική του μηδενικού ελλείμματος και στα νομισματικά άφησε αδιαφιλονίκητο διαχειριστή τον libertarian Γκρήνσπαν. Άλλους δε παραδοσιακούς υπέρ της αναδιανομής και του σοσιαλισμού οικονομολόγους τους περιθωριοποίησε, στέλνοντας τους σε διεθνείς οργανισμούς όπως τον νομπελίστα Στίγκλιτς στην Παγκόσμια Τράπεζα. Από την οποία μάλιστα παραιτήθηκε όταν απογοητεύτηκε με την συνέπεια του Κλίντον να ακολουθεί τον φιλελευθερισμό της αγοράς και το δόγμα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού.
Με αυτό τον τρόπο καρποφόρησαν οι μεταρρυθμίσεις στην Αμερική και την κατέστησαν και πάλι κραταιά και μοναδική υπερδύναμη του κόσμου. Αντ’ αυτού στη χώρα μας παλινδρομούμε κάθε φορά που αλλάζουμε κυβέρνηση και απλώς μετονομάζουμε την μεγάλη αλλαγή που πρέπει να κάνουμε στη χώρα μας, πάνω στη τροχιά του φιλελευθερισμού της αγοράς, από εκσυγχρονισμό σε μεταρρύθμιση. Με αυτόν τον τρόπο βαλτώνουμε, οι εκσυγχρονιστές ή μεταρρυθμιστές απαξιώνονται και το έργο της αλλαγής μένει μισό και ατελές για να καταντήσει τελικά ατελέσφορο.
—————————————————–
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κέρδος» στις 11/5/2006
Συμφωνω φυσικα, αρκει να παιρνονται και μετρα οι φτωχοι να μη γινονται φτωχοτεροι… Ναι και η «σχετικη φτωχεια» παιζει το ρολο της στην ευτυχια, και του ατομου και του συνολου.
Ηθικόν δίδαγμα : Μην διαβάζετε “Κέρδος”
Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας των Ηνωμένων Πολιτειών άρχισε επί προεδρίας Κάρτερ με την απελευθέρωση των αεροπορικών συγκοινωνιών το 1978. Και συνεχίσθηκε με δικομματική συναίνεση στο Κογκρέσσο όλα τα χρόνια έκτοτε. Αυτό το τόνιζε ο Άλαν Γκρήνσπαν σε κάθε, σχεδόν, ομιλία του.
Το δυσάρεστο είναι ότι το κράτος στις ΗΠΑ ξανάρχισε να μεγαλώνει στην διάρκεια της προεδρείας Μπους του νεωτέρου. Τα τεράστια κρατικά ελλείμματα δεν μπορεί παρά να επηρεάσουν κάποτε την πρόοδο της οικονομίας.
Σημαντική τροχοπέδη στην πρόοδο της οικονομίας των ΗΠΑ είναι το σύστημα υγείας που στην κορυφή του διοικείται με σοβιετικό τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, μόλις χθες η Wall Street Journal περιείχε άρθρο με στατιστικά στοιχεία από την εφημερίδα της κυβερνήσεως των ΗΠΑ. Οι σελίδες της έχουν τριπλασιασθεί μέσα στα τελευταία 35 χρόνια. Οπότε, η φιλελευθεροποίηση μάλλον δεν μειώνει τον ρόλο του κράτους. Τον προσαρμόζει στις πραγματικές δυνατότητες του κράτους. Η αγορά, για παράδειγμα, χωρίς ισχυρό κράτος γίνεται κλεπτοκρατία, όπως είδαμε στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Η αγορά είναι ευαίσθητος θεσμός και μπορεί να καταστραφεί πολύ εύκολα από την κρατική ή την ιδιωτική βία. Χωρίς την κρατική βία δεν έχουμε αγορά, έχουμε ιδιωτική βία. Το όλον ζήτημα, λοιπόν, είναι να οριοθετείται αποτελεσματικά η αναπόφευκτη κρατική βία. Δεν μπορεί, όμως, να καταργηθεί.
Συμφωνώ ότι επί Μπους του νεότερου τείνει να αντιστραφεί όλο αυτό το κεκτημένο φιλελευθεροποίησης της οικονομίας, με την εκτίναξη των ελλειμάτων αλλά και την επιβολή ρυθμίσεων στη αγορά αξίας εκατοτάδων δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Η πολιτική του είναι ένα μείγμα προοδευτικών (φορολογικές ελαφρύνσεις, προσπάθεια αναμόρφωσης της κοινωνικής πρόνοιας) και συντηρητικών (παρεμβατισμός, δασμοί, πριμοδότηση συγκεκριμένων βιομηχανιών, ελλείματα) επιλογών.
Οι νεοσυντηρητικοί δεν είναι οικονομικά φιλελεύθεροι. Προέρχονται κατά το ήμισυ από τα σπλάχνα της αμερικάνικης αριστεράς, και βλέπουν την οικονομική ελευθερία μόνο εργαλειακά (ως μέρος της αμερικάνικης “παράδοσης” κτλ) όχι ως συνειδητή ιδεολογική επιλογή. Η κυριαρχία τους στο ρεπουμπλικανικό κόμμα είναι ήττα των πραγματικά φιλελεύθερων τάσεών του.
Οι νεοσυντηρητικοί προέρχονται συγκεκριμένα από την τροτσκιστική αριστερά, στο μεγαλύτερο μέρος τους. Οι φιλελευθεροι Αμερικανοί στοχαστές είχαν εξαπολύσει έναν πραγματικό πόλεμο ενάντια στους νεοσυντηρητικούς πολλά χρονια πριν ο όρος νεοσυντηρητισμός γινει γνωστος στην Ελλάδα. Επιφυλάσσομαι για ένα πιο διαφωτιστικό κείμενο πάνω σ αυτό το ΄ζήτημα
Θα ήθελα να ρωτήσω σε τι επίπεδα κυμαίνεται η ανεργία στις ΗΠΑ καθώς και το ταξικό και μορφωτικό επίπεδο των ανέργων. Π.χ. στην Ελλάδα τρέχουμε σταθερά στο 12% απο το οποίο το μεγαλύτερο κομμάτι του καταλαμβάνεται απο τους κατόχους απολυτηρίου βασικής ή λυκειακής εκπαίδευσης…
Αυτός ο Μίλτον δεν διαβάζει καθόλου Βεργόπουλο και λοιπούς εγχώριους πάλαι ποτέ φιλελεύθερους, που κατέληξαν όψιμοι σοσιαλδημοκράτες και οι χειρότεροι αντιαμερικανοί, με πρόσχημα την επεμβατική εξωτερική πολιτική του Μπούς σε «κράτη εκτός νόμου».
http://www.digitalnpq.org/archive/2006_winter/friedman.html
NPQ | The US Treasury debt is held mainly by China, Japan and South Korea. Is the huge foreign balance of payments deficit a problem for the US and world economy?
Friedman | I don’t think so. It may well be a statistical mirage. If you look at the balance sheet, the US is heavily in debt. If you look at the income account—the amount of interest the US pays abroad—it is almost exactly equal to the amount of interest that it receives from abroad. American assets held abroad are earning a higher rate of return than foreign assets held here.
That is understandable because what is most attractive about the US to people and countries with wealth is that it can provide security, insurance really, against political instability. Nobody is afraid that the money they place in the US is at risk of expropriation or of in some other way being taken away. For this safety, the wealth holders of the world are willing to accept a lower rate of return. US assets abroad, in contrast, are riskier and thus yield a higher rate of return.
This explains why there is a rough balance in real terms. It is not clear there really is a debt. It looks like the imbalance concerns are misleading. It doesn’t worry me a bit that China and Japan hold so much US debt. In a way, it seems foolish for them to do it because they get lower returns than they might elsewhere. But that is their business.
NPQ | By pegging their currencies to the dollar, haven’t China and Japan de facto established what is in essence “Bretton Woods II”—that is, a stable new currency regime among most of the world’s largest trading partners?
Friedman | Yes, for the moment, this is sort of true. But they are not really committed to it. The Chinese currency is starting to appreciate. The Japanese currency has moved quite a lot.
China’s productive system draws upon the other East Asian countries to a great extent. It buys from Japan and Korea and others. So, the volume of trade is much larger than the net amount being exported from China. China needs substantial reserves to finance all that.
NPQ | Does the large US fiscal deficit worry you?
Friedman | Not at all. It is the spending that got us there that worries me. If the US government spends 40 percent of the nation’s income, as it does through either borrowing or taxes, that income is not available for people to spend. The deficit is an indirect method of taxation. Of course, politicians prefer to borrow instead of tax because then someone down the road has to deal with the consequences.
If anything, at the moment, the large deficit has a positive effect of holding down further spending. In that sense, it is a good thing. But it is not a good thing if produced by more spending.
James Kenneth Galbraith: Η Ευρώπη πρέπει να δράσει γρήγορα – είναι πιό κοντά στην κατάρρευση παρά στην λύση
Oλόκληρη η συνέντευξη στον Roger Strassburg (NachDenkSeiten – Süddeutsche Zeitung, μεταφρασμένη στα Ελληνικά)
Μιλα για όλα: Για την Ελλάδα, την οικονομική κρίση στην Ευρώπη και ΗΠΑ, για την οικονομία γενικά και για τον Κευνσιανισμό, για το ρόλο της Γερμανίας, για τα συνδικάτα, για την ΕΡΤ, για τον Αλέξη Τσίπρα και την νέα Ελληνική κυβέρνηση, για το πώς βλέπουν οι Ευρωαπιοι τις ΗΠΑ. Επίσης για ιστορικές εμπειιρίες σε πολυεθνικές ενότητες, όπως η ΕΕ.
Σε 2 συνέχειες.
http://aftercrisisblog.blogspot.com/2013/08/james-kenneth-galbraith.html
http://aftercrisisblog.blogspot.com/2013/08/james-kenneth-galbraith-nachdenkseiten.html