Η νοοτροπια οτι δεν γινεται ολοι να γινουμε επιστημονες εχει τις ριζες της αρκετα βαθια, μαλλον στα χρονια μετα τον πολεμο που αρχισε η ελληνικη κοινωνια να εκπαιδευεται μαζικα, ενω πριν ηταν μονο προσον καποιων ελαχιστων.
Η «συμβατικη σοφια» ηθελε οι ρολοι στην κοινωνια να ειναι καλα καθορισμενοι. Γινεσαι γιατρος, εχεις δουλεια για παντα, αμειβεσαι πλουσιοπαροχα. Αυτο βεβαια βασιζοταν στο οτι ηταν σχετικα λιγοι αυτοι που κατορθωναν να τελειωσουν το Λυκειο, με καλες γνωσεις, ωστε να ειναι ικανοι να ανταπεξελθουν σε μια πανεπιστημιακη εκπαιδευση. Η εκφραση «αυτουνου δεν του πηγαινουν τα γραμματα», οσο αντιεπιστημονικη και να ειναι, δεν προκαλουσε απορια ουτε αγανακτηση σε κανεναν! Δεν ειχαν καταλάβει δυστυχως οτι ολοι οι ανθρωποι αξιζουν μια καλη εκπαιδευση, ολοι με την καταλληλη εκπαιδευση ειναι ικανοι να γινουν επαγγελματιες. Ουδεις ανθρωπος ειναι γεννημενος για χειρωνακτικη εργασια!*
Η μοιρα μερικων ανθρωπων?
Αυτη η πλανη εχει μεινει ως σημερα και εχει γινει ενας απο τους δυνατοτερους νεοελληνικους μυθους που οδηγει σε μια κακιστη προστατευτικη νοοτροπια, που εμποδιζει την αναμορφωση της παιδειας μας και την συνεπαγομενη ενδυναμωση της οικονομιας. Ισως βεβαια εχουν αλλαξει λιγο τα ονοματα, καθως σημερα θα ακουσει κανεις: Ε, δεν μπορει ολοι να γινουμε μηχανικοι και πληροφορικοι. Η ουσια παραμενει ομως παντα η ιδια.
Ο μυθος βασιζεται στην ιδεα, οτι οι δουλειες στην οικονομια ειναι δεδομενες, γνωστο και ως lump of labour fallacy. Ο μυθος λεει οτι χρειαζομαστε ακριβως τοσους μηχανικους, τοσους μαθηματικους, τοσους γιατρους και τοσους δικηγορους. Τιποτα δεν θα μπορουσε να ειναι πιο μακρια απο την αληθεια…
Μια μικρη, ανοιχτη αγορα οπως η ελληνικη, σε εναν κοσμο με χαμηλους δασμους και συνεχως χαμηλοτερα μεταφορικα κοστη, δεν υπαρχει κανενα εμποδιο στο να εξειδικευτουμε σε ενα προϊον και να το παραγουμε σε παγκοσμια κλιμακα. Για παραδειγμα δεν υπαρχει λογος γιατι δεν μπορουμε να προμηθευουμε πχ ολη την ΕΕ ή ολον τον κοσμο με εφαρμογες και εφευρεσεις στον κοσμο των ΗΥ (οπως η Βορεια Καλιφορνια). Δεν υπαρχει κανενα εμποδιο να παραγουμε κινητα τηλεφωνα για ολον τον κοσμο (οπως η Φινλανδια). Δεν υπαρχει κανενα εμποδιο να παραγουμε λογισμικο για ολον τον κοσμο (οπως κανουν μερικα μερη στην Ινδια, οπως η Μπανγκαλορη**). Δεν υπαρχει κανενα εμποδιο να προμηθευουμε με ημιαγωγους ολον τον κοσμο, οπως η Ταιβαν.*** Το μονο εμποδιο μας ειναι κατα βασιν η ποιοτητα του ανθρωπινου δυναμικου.
Για να το κατανοησουμε αυτο, πρεπει να απαντησουμε την ερωτηση γιατι υπαρχουν χωρες με πολυ περισσοτερους αποφοιτους ΑΕΙ απο την Ελλαδα (βλεπε πινακα 1)? Επειδη ειχαν, εκ θαυματος, θεσεις για περισσοτερους αποφοιτους? Ή επειδη εκπαιδευσαν τον πληθυσμο τους, ξοδεψαν χρηματα για ερευνα και δημιουργησαν θεσεις?
Πινακας 1: Ποσοστο του πληθυσμου απο 25 μεχρι 64 χρονων με πτυχιο τριτοβαθμιας εκπαιδευσης και ανεργια της ιδιας ομαδας πληθυσμου, 2002
Η εκπαιδευση φερνει τις δουλειες…
Μπορουμε να δουμε οτι η ανεργια στους αποφοιτους ανωτερης εκπαιδευσης ειναι χαμηλοτερη απο την μεση ανεργια της καθε χωρας. Και στην γραφικη παρασταση βλεπουμε οτι δεν υπαρχει καποια συσχετιση μεταξυ του ποσοστου πτυχιουχων και της ανεργιας τους.
Η αληθεια ειναι μαλιστα οτι στις περισσοτερες χωρες που αναπτυσσουν την ανωτερη εκπαιδευση τους, η ανεργια μειωνεται και οι μισθοι ανεβαινουν, οπως δειχνει μελετη του ΟΟΣΑ! Θαυμα? Οχι βεβαια…
Η παιδεια, η ερευνα, φερνουν νεες εταιρειες, φερνουν επενδυσεις, δημιουργουν βιομηχανιες. Δεν ειναι τυχαιο οτι ακομα ενα τεραστιο ποσοστο των πιο πρωτοποριακων εφαρμογων της πληροφορικης πηγαζουν σε ενα μικρο, ξερο κομματι γης στην Βορεια Καλιφορνια, στην Σιλικον Βαλεϋ. Δεν ειναι τυχαιο οτι αυτο το κομματι ξεκινησε απο αποφοιτους τους γειτονικου Στανφορντ, δεν ειναι τυχαιο οτι πολλοι νεοι επιχειρηματιες ξεπηδησαν απο το Κεντρο Ερευνων της Xerox στο διπλανο Παλο Αλτο.
Δεν ειναι τυχαιο οτι στην Ευρωπη, ενας απο τους λιγους, δυνατους πολους υψηλης τεχνολογιας ειναι διπλα στο πανεπιστημιο του Cambridge!
Μαλιστα πολλοι οικονομολογοι υπολογιζουν οτι ο σημαντικοτερος παραγοντας για την αναπτυξη μιας οικονομιας σημερα, ειναι το λεγομενο «ανθρωπινο κεφαλαιο». Δεν ειναι τα τσιμεντα και τα κτιρια, τα πολυαγαπημενα «Μεγαλα (Τσιμεντενια) Εργα» στην Ελλαδα. Ειναι οι ανθρωποι που εργαζονται και δημιουργουν, ειναι η ερευνα, τα σχολεια και τα πανεπιστημια! Ειναι τα προγραμματα συνεχους εκπαιδευσης και καταρτισης, απο ιδιωτικες εταιρειες και μη κερδοσκοπικα ιδρυματα.
Και σε ολα αυτα η απαντηση της Ελλαδας ειναι να περιοριζει τον αριθμο εισακτεων στις καλυτερες σχολες αντι να κλεινει τις τοσες αχρηστες σχολες που εχουν ανοιξει σε καθε χωριο της χωρας. Ειναι να εχει μια πληρως ανεπαρκη δημοσια εκπαιδευση και να απαγορευει την ιδιωτικη. Ειναι να ξοδευει μολις 0,7 % του εθνικου εισοδηματος σε ερευνα και 3,5 % περιπου σε παιδεια οταν τα ποσοστα στον ΟΟΣΑ ειναι αντιστοιχα, περιπου 2% και 5% (ενος μεγαλυτερου ΑΕΠ). Η Ελλαδα ειναι απο τις λιγες χωρες του κοσμου που εχουν δωσει την εθνικη τους ανωτατη εκπαιδευση υπεργολαβια στο εξωτερικο, στελνοντας περιπου 60.000 φοιτητες σε ΑΕΙ της Ευρωπης και των ΗΠΑ.
Και η παραλογη δικαιολογια για αυτο ειναι οτι, δεν μπορουμε να γινουμε ολοι επιστημονες! Εκτος απο την μυωπια αυτων των ανθρωπων, μια και αν δεν γινουν εδω τα πανεπιστημια, οι φοιτητες θα πανε απλα σε καποια αλλη χωρα, δεν καταλαβαινω: Γιατι δεν αφηνετε τους πολιτες να επιλεξουν οι ιδιοι αν θελουν να γινουν επιστημονες? Γιατι αρνουμαστε σε μεγαλο ποσοστο του ελληνικου πληθυσμου καλυτερες γνωσεις και υψηλοτερα εισοδηματα? Και αν το κοστος ειναι το προβλημα, γιατι δεν βαζετε τους χειροτερους φοιτητες να πληρωσουν το κοστος που προκαλουν στο ελληνικο δημοσιο? Δεν ειναι αυτη μια προφανως πιο αποτελεσματικη λυση, που ικανοποιει ολα τα εμπλεκομενα μερη? Ατομα που σημερα δεν σπουδαζουν θα εχουν την επιλογη να πληρωσουν για να σπουδασουν. Οι καλοι φοιτητες δεν χανουν τιποτα, δημιουργουνται περισσοτερες θεσεις για καθηγητες και ερευνητες και ειμαστε ολοι ευχαριστημενοι.
Σιγουρα υπαρχουν καποιοι που διαφωνουν. Λογικο ειναι οι συνδεσμοι δικηγορων, γιατρων, μηχανικων, ταξιτζηδων και καθε αλλου κλειστου επαγγελματος να θελουν περιορισμους στην εισοδο νεων επαγγελματιων για να προστατευσουν την Συντεχνια τους. Ειναι επισης λογικοτερο μια κυβερνηση να κωφευει στα αιτηματα τους και να κοιταζει το συμφερον της χωρας. Μια λογικη ομως που λειπει απο ολες τις ελληνικες κυβερνησεις μεχρι σημερα…
ΥΓ Μια εκδοση του μυθου λεει οτι η Ελλαδα δεν χωραει αλλους πτυχιουχους και αποδειξη για αυτο ειναι η μεγαλη ανεργια τους σημερα. Συνεχιζουν λεγοντας οτι η αυξηση των πτυχιουχων απαξιωνει τα πτυχια. Παλι λαθος: η κακη ποιοτητα των πτυχιων απαξιωνει τα πτυχια! Δηλαδη τα ελληνικα ΑΕΙ ειναι σε τραγικη κατασταση [1] και αυτο κανει τους πτυχιουχους τους ανεπιθυμητους. Αυτο δεν σημαινει ομως σε καμμια περιπτωση οτι δεν υπαρχει ζητηση για καλα πτυχια. Ισα ισα πολλες εταιρειες γκρινιαζουν οτι δεν μπορουν να βρουν καταλληλα εκπαιδευμενους ανθρωπους!
——————-
*Και μια σημειωση για τις ικανοτητες των ανθρωπων απο τον μονιμο γιατρο μας, Παυλο Μσαουελ:
… υπάρχουν τομείς της γνώσης, όπου ορισμένοι άνθρωποι απλά δεν τραβάνε. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι γεννημένοι μαθηματικοί, χειρουργοί, μηχανικοί, μουσικοί κ.ο.κ. με την έννοια των ταλέντων. Ωστόσο μπορεί κάποιος δίχως ταλέντο να φτάσει και να ξεπεράσει κάποιον πιο “προικισμένο” σε μία ειδικότητα (αν θέλει) απλά με περισσότερο κόπο. Γενικά, αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι μπορούμε να χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες τους ανθρώπους: στους βραδύστροφους (πολύ κάτω του μέσου όρου – άνθρωποι με ειδικές ανάγκες) που όσο κι αν προσπαθήσουν ακαδημαϊκοί δε γίνονται, και στους υπόλοιπους, όπου η μεταβλητότητα σε ακαδημαϊκές/νοητικές επιδόσεις δεν είναι τόσο έντονη και δεν αρκεί για να αποθαρρύνει από οποιαδήποτε εξειδίκευση (με την απαραίτητη προσπάθεια, όσο μικρότερο το “ταλέντο” τόσο πιο πολύ κόπο χρειάζεται). Μπορούμε ίσως να προσθέσουμε και μία τρίτη κατηγορία, exceptionally gifted ανθρώπων (η παρέκκλισή τους από το φυσιολογικό είναι τόση, όση η παρέκκλιση των βραδύστροφων αλλά από την αντίθετη) στους οποίους συνήθως το υπερφυσικό ταλέντο περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς. Ένας αληθινός all-around υπερ-ταλαντούχος είναι μία στο εκατομμύριο περίπτωση και δε μας απασχολεί εδώ…
**Βλεπε και τι λεει ο Εκονομιστ περι της εκρηξης της βιομηχανιας ΙΤ στην Ινδια.
http://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=3886743
***Απο την αλλη δεν υπαρχει και κανενα εμποδιο να εχουμε ελαχιστους πελατες και να τους προμηθευουμε με κακης ποιοτητας προιοντα, οπως κανει η Ελλαδα εδω και χρονια. Δεν υπαρχει κανενα εμποδιο στο να εξαγοραζουμε εταιρειες χωρις κανενα σχεδιο και να τους εξαγουμε την εγχωρια διαφθορα μας οπως κανει ο ΟΤΕ.
Πηγες:
Μελετη του ΟΟΣΑ για την εκπαιδευση και τις επιδρασεις της στην οικονομια
http://www.oecd.org/document/31/0,2340,en_2649_201185_33710751_1_1_1_1,00.html
Περι ανθρωπινου κεφαλαιου απο τον ανθρωπο που δημιουργησε τον ορο, Γκαρυ Μπεκερ
http://www.econlib.org/library/Enc/HumanCapital.html