του Τάκη Μίχα*

Η κριτική του Τσόμσκι εναντίον του μεταμοντερνισμού απορρέει από τη γενικότερη ορθολογιστική φιλοσοφία του. Στο πλαίσιο αυτό υπερασπίζεται την επιστημονική γνώση από τις διάφορες προσπάθειες αμφισβήτησής της -ιδιαίτερα αυτές που στο όνομα κάποιας «προοδευτικότητας» θεωρούν ότι ο επιστημονικός λόγος αντιπροσωπεύει την ισχύουσα ιδεολογία. Γράφει σχετικά:

«Στην αναρχική παράδοση κυριαρχεί η αντίληψη ότι υπάρχει κάτι το καταπιεστικό ή περιοριστικό στην ίδια την επιστήμη, ότι θα πρέπει να απελευθερωθούμε από τις καταπιεστικές δομές της επιστημονικής σκέψης κ.λπ. Δεν τρέφω καμιά συμπάθεια προς αυτές τις απόψεις. Δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα υπέρ του ανορθολογισμού. Η επιστημονική μέθοδος ταυτίζεται με τον ορθολογισμό και δεν κατανοώ γιατί οι αναρχικοί θα πρέπει να είναι κατ’ ανάγκην εναντίον του ορθολογισμού»

Στο πλαίσιο αυτό ο Τσόμσκι απορρίπτει την άποψη ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη κατηγορία γνώσης, η «ριζοσπαστικοποιημένη γνώση». Και γράφει: «Αρνούμαι την ύπαρξη αυτής της έννοιας. Προσωπικά πιστεύω ότι η αντικειμενική γνώση, όταν απαλλαγεί από τους ιδεολογικούς περιορισμούς που επιβάλλει η γενικότερη πολιτική συναίνεση και η κατανομή της εξουσίας, θα οδηγήσει σε ριζοσπαστικά αποτελέσματα».

Σε ένα πιο γενικό επίπεδο Τσόμσκι αντιμάχεται ολόκληρο το ρεύμα της «πολιτικής ορθότητας», που στο όνομα μιας αμφίβολης προοδευτικότητας απορρίπτει τον ορθό λόγο και το μήνυμα του Διαφωτισμού:

«Παλαιότερα οι αριστεροί επιστήμονες (και όχι μόνον αυτοί) προσπαθούσαν να διαφωτίσουν τους φτωχούς καθώς και την εργατική τάξη σχετικά με τα επιτεύγματα της επιστήμης. Σήμερα αυτό δεν ισχύει. Μου φαίνεται απίστευτο ότι οι σημερινοί απόγονοί τους στην Αριστερά προσπαθούν να αφαιρέσουν από τους καταπιεσμένους όχι μόνο τη χαρά της κατανόησης και της διαίσθησης, αλλά επίσης και τα εργαλεία της χειραφέτησής τους πληροφορώντας μας ότι “η ατζέντα του Διαφωτισμού” είναι νεκρή, ότι θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τις “ψευδαισθήσεις της επιστήμης και του ορθολογισμού” -ένα μήνυμα το οποίο θα χαροποιήσει τους ισχυρούς, που είναι ευτυχείς να μονοπωλούν αυτά τα εργαλεία προς ιδία χρήση».

Γενικώς ο Τσόμσκι υποστηρίζει ότι η επιστημονική έρευνα δεν θα πρέπει να περιορίζεται από ιδεολογικούς περιορισμούς ή περιορισμούς που έχουν σχέση με ορισμένες ηθικές αντιλήψεις. Ετσι, απαντώντας σε επικρίσεις κατά του επιστημονικού λόγου, ότι δηλαδή είναι αποκομμένος από τα κοινωνικά προβλήματα, ο Τσόμσκι γράφει ότι είναι «προς τιμήν των επιστημών το γεγονός ότι είναι αποκομμένες από την “ηθική σκέψη και τον κόσμο”». Παρά το γεγονός ότι η ορθολογική έρευνα είναι μέρος του κόσμου, «στόχος της είναι να κατανοήσει, όχι να κατασκευάσει ένα δόγμα το οποίο να συμφωνεί με κάποιες ηθικές ή άλλες προτιμήσεις».

Μοναδικό κριτήριο και στόχος της επιστημονικής έρευνας είναι η αλήθεια.

«Η αλήθεια είναι η αλήθεια. Δεν αποφασίζεις τι είναι αληθές για ιδεολογικούς λόγους […] Πρέπει να προσδιορίσεις τι είναι αληθινό στη βάση δεδομένων και ερμηνείας, καλών επιχειρημάτων, σωστής αξιολόγησης των τεκμηρίων κ.λπ. και το ερώτημα τι είναι προοδευτικό και τι αντιδραστικό δεν έχει καμιά σημασία στην έρευνα».

Οταν ο Τσόμσκι υποστηρίζει την ελευθερία της έκφρασης και της έρευνας στον πανεπιστημιακό χώρο εντάσσει και τους πολιτικούς του αντιπάλους. Ο ίδιος αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ υποστήριξε δημόσια την άποψη πως δεν θα έπρεπε να απαγορευτεί για πολιτικούς ή ιδεολογικούς λόγους να διδάσκουν άτομα τα οποία ο ίδιος θεωρούσε εγκληματίες πολέμου. Υποστήριζε ακόμα και έρευνες που είχαν καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα. Θεωρούσε, για παράδειγμα, ότι έρευνες για τεχνικές καταστολής μιας εξέγερσης δεν θα έπρεπε να απαγορευτούν στα πανεπιστήμια.

———————————————————————–
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στις 20/04/2007