«Όταν έγινα Πρόεδρος, η Αμερική έπλεε σε αχαρτογράφητα ύδατα, σε έναν κόσμο
γεμάτο ασύνδετες θετικές και αρνητικές δυνάμεις»
Ακριβώς έτσι περιγράφει ο Μπιλ Κλίντον [1] στην αυτοβιογραφία του την αρχή της προεδρίας του και τις προκλήσεις που θα αντιμετώπιζε από το μέγεθος και την δυσκολία των προβλημάτων. Το πιο ενδιαφέρον όμως σημείο είναι όταν ο ίδιος ο Κλίντον αποτιμά τον εαυτό του για την ετοιμότητα και την δύναμη του ιδίου να ανταποκριθεί σ’ αυτές τις δύσκολες περιστάσεις για την ανασύνταξη της Αμερικής και για την αναμόρφωση των παγκόσμιων σχέσεων τις οποίες προσδιόριζε δραστικά εξ αιτίας της δύναμης και της παγκόσμιας επιρροής που ασκούσε, με απώτερο σκοπό την εξασφάλιση της ειρήνης και της παγκόσμιας ασφάλειας.
Γράφει λοιπόν για τον εαυτό του:
«Λόγω του ότι είχα περάσει μία ολόκληρη ζωή προσπαθώντας να συγκλίνω τις παράλληλες ζωές μου και είχα γαλουχηθεί σεβόμενος όλους τους ανθρώπους και ως κυβερνήτης είχα δει τόσο τις φωτεινές, όσο και τις σκοτεινές πλευρές της παγκοσμιοποίησης, αισθάνθηκα πως ήμουν σε θέση να καταλάβω τη θέση της χώρας μου καθώς και τον τρόπο με τον οποίο έπρεπε να κινηθούμε προς τον νέο αιώνα. Ήξερα πώς να συμβιβάσω τις καταστάσεις, αλλά και πόσο δύσκολο θα ήταν η επίτευξη του».
Καταλαβαίνει εύκολα κανείς ότι ο Μπιλ Κλίντον ακολουθεί την πεπατημένη οδό για την σύνταξη της αυτοβιογραφίας του, κάτω από τον τίτλο του βιβλίου του «Η Ζωή Μου». Είναι η πεπατημένη οδός που διαλέγει η πλειοψηφία των πολιτικών όταν γράφουν για τα πεπραγμένα τους. Αυτή αποκρυσταλλώνεται από έναν εξωραϊσμό των πρωτοβουλιών τους και από μία ανάδειξη των δράσεων τους, με την άμεση σύνδεση τους με υψηλά ιδεώδη και σημαντικούς πολιτικούς στόχους που παρά την ανυπέρβλητη δυσκολία επίτευξής τους, αυτό τελικά γίνεται κατορθωτό, χάριν του ταλέντου τους, της ευφυΐας τους, της προσήλωσης τους και της επιμονής τους να εργαστούν με κάθε προσωπική θυσία για να το πετύχουν, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για το έθνος του οποίου ηγούνται.
Ο Μπιλ Κλίντον αποδεικνύεται μεγάλος μάστορας αυτού του είδους της πολιτικής αυτοβιογραφίας. Περηφανεύεται για τα έργα του και τις δράσεις του τόσο για την Αμερική όσο και για τις παρεμβάσεις του και τις επεμβάσεις του στα διεθνώς δρώμενα, χωρίς ίχνος αυτοκριτικής, χωρίς ίχνος μνείας των σημείων στα οποία δεν τα κατάφερε και απέτυχε και χωρίς καμία αναφορά ή ανάλυση για τις εκκρεμότητες που άφησε ή που δημιούργησε κιόλας ο ίδιος, από λανθασμένες πρωτοβουλίες του και ατυχείς συλλήψεις του. Επιλέγει μάλιστα να ντύσει την αυτοβιογραφία του, με πολλά στοιχεία από την προσωπική του ζωή, από την παιδική, εφηβική, νεανική μέχρι και την ώριμη ηλικία του, τα οποία ενώ πρέπει φυσικά να καταλαμβάνουν χώρο σε μία αυτοβιογραφία, από την άλλη πλευρά όλα συντείνουν ολωσδιόλου τυχαία, εσκεμμένα θα έλεγα καλύτερα, στην θετική παρουσίαση του εαυτού του και στο μπόλιασμα της προσωπικότητας του από ισχυρά μαθήματα της ζωής που τον βοήθησαν να πάρει σωστές πολιτικές αποφάσεις και να υλοποιήσει μία στιβαρή και σώφρονα πολιτική ηγεσία για την Αμερική αλλά και για τον κόσμο όλο.
[2]Σε αντίθεση με αυτήν την πεπατημένη οδό συγγραφής αυτοβιογραφιών που επιλέγουν συνήθως οι πολιτικοί, διακρίνω ένα άλλο είδος, που συνθέτεται από διαφορετική μαγιά ύφους και σκέψης, το οποίο έχει επιλεχθεί από ελάχιστους πολιτικούς στην ιστορία του πολιτισμού μας και συνεχίζει να επιλέγεται από όλο και λιγότερους. Το πιο φωτεινό παράδειγμα αυτού του εναλλακτικού παραδείγματος συγγραφής αυτοβιογραφίας πολιτικού, αποτελεί το «Εις Εαυτόν [3]» του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου [4]. Ο Μπιλ Κλίντον είχε παρόμοια παγκόσμια δύναμη και επιρροή όπως αυτή του Μάρκου Αυρήλιου αλλά ακόμη πιο σημαντικό είναι, ότι εκπαιδεύτηκε, μορφώθηκε και καλλιεργήθηκε με τον πιο υψηλό τρόπο όπως ακριβώς και ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας. Επιπρόσθετα ο Μάρκος Αυρήλιος ευνοήθηκε αλλά και διαπαιδαγωγήθηκε πολιτικά από τον φωτεινό Αυτοκράτορα Αδριανό όπως και ο Μπιλ Κλίντον από τον διεθνιστή δημοκρατικό γερουσιαστή και θεμελιωτή του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, Γουίλιαμ Φουλμπράϊτ [5]. Παρ’ όλα αυτά το πολιτικό έργο του Κλίντον σε μία γενική ανασκόπηση υστερεί σημαντικά και το βιβλίο του «Η Ζωή Μου» παρά το εξαιρετικά μεγάλο του μέγεθος, απέχει παρασάγγας από την πνευματικότητα και το βάθος του «Εις Εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου.
Ο Κλίντον, ως βοηθός του γερουσιαστή Φουλμπράϊτ, διδάχθηκε ότι η πολιτική αφορά την δύναμη των ιδεών αλλά και την πρακτική εφαρμογή τους στην καταπολέμηση της φτώχειας, στην διεύρυνση της παιδείας και στην παγίωση της διεθνούς ειρήνης. Είναι αλήθεια ότι στην οκταετή Προεδρία του, προσπάθησε πολλά προς αυτήν την κατεύθυνση, με δεδομένο μάλιστα ότι διαδέχθηκε μία δωδεκαετή περίοδο ρεπουμπλικανικής ηγεσίας στην Αμερική που είχε μία αντίθετη κατεύθυνση πολιτικής φιλοσοφίας στην πραγματοποίηση των παγιωμένων στόχων μιας μεγάλης δημοκρατίας. Η διαφορά όμως είναι ότι αυτή η αλλαγή κατεύθυνσης που επεδίωξε ο Μπιλ Κλίντον παρέμεινε στο επίπεδο της ρητορικής απλά και μόνον. Γι΄ αυτόν τον λόγο ο Κλίντον στο βιβλίο του σκιαμαχεί πότε εναντίον της άκρας δεξιάς και πότε της νέας δεξιάς. Διότι αυτό αποτελεί το σημαντικότερο καταφύγιο του για τα μείζονα προβλήματα που δεν μπόρεσε να επιλύσει αλλά και ένας τρόπος αποτελεσματικής διαφυγής για τα αδιέξοδα στα οποία οδήγησε την Αμερική.
Το βιβλίο «Η Ζωή Μου» του Μπιλ Κλίντον είναι ελκυστικό στην ανάγνωση το οποίο μάλιστα γίνεται σε αρκετά σημεία συναρπαστικό! Είναι φανερό ότι το έχουν επιμεληθεί οι καλύτεροι επαγγελματίες του είδους. Ο Μπιλ Κλίντον όπως λέει ο ίδιος ήθελε από μικρός να γράψει ένα σπουδαίο βιβλίο. Νομίζω ότι κατάφερε να γράψει ένα καλό εφήμερο βιβλίο που θα συγκεντρώσει την προσοχή των αναγνωστών καθώς θα βλέπουν να ξεδιπλώνεται στα μάτια τους μία καλά δουλεμένη αφήγηση για την ζωή και τα έργα του Προέδρου της Αμερικής που σφράγισε με την ηγεσία του την τελευταία δεκαετία του Εικοστού Αιώνα. Ο Μπιλ Κλίντον θα μπορούσε να δώσει κάτι καλύτερο. Ένα βιβλίο λιγότερο υποκριτικό και πιο βαθύ στον στοχασμό και στην ανάλυση. Αντίθετα, οδήγησε τον εαυτό του σε μία πληθωρική αφήγηση, σε έκταση και σε τόνο. Όπως ομολογεί ο ίδιος, δεν φοβήθηκε αλλά και ούτε δίστασε για τον όγκο του βιβλίου αλλά επειδή θέλει να το δει να φθάνει σε όλο και περισσότερα χέρια, προσδοκά γρήγορα την έκδοση του σε συντομότερη μορφή βιβλίου τσέπης. Η ομολογία του όμως αυτή, ακυρώνει το όνειρο του μικρού Κλίντον για ένα σπουδαίο βιβλίο αλλά και θέτει το εγχείρημα του, στις αναλώσιμες εκδόσεις που εξαφανίζει η αιωνιότητα του ιστορικού χρόνου.
——————————————————————-
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «διαβάζω [6]» (Μάρτιος 2006)