Είναι αλήθεια ότι η διαδικασία της Λουκέρνης μας άφησε την πικρή γεύση της ετεροβαρούς λύσης, της διπλωματικής αποτυχίας και των χαμένων ευκαιριών. Ανεξάρτητα όμως από το αν πετύχαμε στο διαπραγματευτικό τραπέζι το σύνολο των επιδιώξεών μας, ήρθε πλέον η ώρα-μηδέν της απόφασης για το μέλλον της Κύπρου. Μετά από 30 χρόνια (και ίσως για τελευταία φορά) μια πλήρης, ολοκληρωμένη και κατά το μέτρο του δυνατού συμβιβαστική λύση πρόταση λύσης. Μια πρόταση, για το σχηματισμό της οποίας εργάστηκε με πρωτοφανή ζήλο όλη η διεθνής κοινότητα με πρωτομάστορα τον ΟΗΕ. Προτού η ελληνική πλευρά πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι, πρέπει να συνειδητοποιήσει το βάρος των ευθυνών που συνεπάγεται οποιαδήποτε απόφαση, την κρισιμότητα της κατάστασης αλλά κα τις ουσιαστικές βαθύτερες επιδιώξεις της από μια λύση του προβλήματος.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν δική μας επιδίωξη η διεθνοποίηση του προβλήματος και η προσφυγή στον ΟΗΕ. Η άλλη πλευρά θα ήταν ικανοποιημένη με μια μονομερή ή έστω διμερή λύση (όπου η υπεροπλία της εξασφαλίζει το πάνω χέρι). Δεν έχουμε την πολυτέλεια να απορρίψουμε αψήφιστα το πόνημα των προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας όσο δύσπεπτο και αν είναι. Μια τέτοια εξέλιξη θα ακυρώσει τις προσπάθειες 30 χρόνων πάνω στο ζήτημα και θα ανατρέψει την πάγια πολιτική μας της λύσης των διεθνών προβλημάτων στα πλαίσια των διεθνών οργανισμών και φυσικά θα εκμηδενίσει πλήρως την όποια διεθνή αξιοπιστία μας. Ευτυχώς που το σχέδιο Ανάν δεν πέρασε την περασμένη Παρασκευή ως ψήφισμα από το Συμβούλιο Ασφαλείας διότι τότε θα βρισκόμασταν στην τραγική θέση να αψηφούμε ψηφίσματα του ΟΗΕ! Μόνοι μας επιδιώξαμε την ανάμειξη της διεθνούς κοινότητας, αλλά δυστυχώς χωρίς να έχουμε συναίσθηση του ρίσκου που αναλαμβάνουμε. Τώρα καλούμαστε να δεχτούμε το αποτέλεσμα της ανάμειξης μπροστά στο φάσμα της διεθνούς κατακραυγής και απομόνωσης, και αντιδρούμε σπασμωδικά σαν κακομαθημένα παιδάκια. Όπως σωστά επισημαίνει ο κ. Φερχόιγκεν, για μία χώρα σαν την Κύπρο που στηρίζει τόσα πολλά στην τουριστική της βιομηχανία, η λύση της διεθνούς απομόνωσης δεν αποτελεί επιλογή.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι (αντίθετα με όσα πιστεύουν πολλοί και απέδειξε αιώνες τώρα ο Γαλιλαίος) η Ελλάδα και ο Ελληνισμός δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος. Το Κυπριακό είναι ένα περιφερειακό πρόβλημα δευτερεύουσας σημασίας για την διεθνή κοινότητα. Αν δεν καταφέρουμε να το επιλύσουμε τώρα που είναι στραμμένη η προσοχή της πάνω του, είναι πολύ αμφίβολο αν ποτέ θα ξανακαταφέρουμε να δημιουργήσουμε τόσο ευνοϊκές συνθήκες για λύση. Ο ΟΗΕ, η ΕΕ (επίτροποι, πρόεδροι κρατών μελών κτλ), οι ΗΠΑ και η υπόλοιπη διεθνής κοινότητα δεν είναι ούτε τρελοί, ούτε μέρος μιας παγκόσμιας ανθελληνικής συνωμοσίας που θέλουν αφελληνίσουν το νησί όταν επιδοκιμάζουν το σχέδιο και τάσσονται ανεπιφύλακτα υπέρ του. Το στηρίζουν διότι το βλέπουν σαν ένα ρεαλιστικό συμβιβασμό και μια βιώσιμη λύση. Ας εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που μας δίνεται διότι τίποτα δεν μας εξασφαλίζει ότι θα μας ξαναπαρουσιαστεί.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν δική μας επιδίωξη και πάγια στρατηγική η λύση του ενιαίου κράτους. Άλλωστε η άλλη πλευρά μονομερώς δημιούργησε το ψευδοκράτος. Προσωπικά δεν θεωρώ την λύση του ενός κράτους ούτε την πλέον συμφέρουσα, ούτε την πλέον βιώσιμη. Το ελληνικό τμήμα της Κύπρου αναπτύχθηκε εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια και αν το αίτημα της επανένωσης είχε μια λογική τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή, σήμερα δεν έχει να προσφέρει πολλά ουσιαστικά οφέλη πέρα από τον συναισθηματικό τομέα. Η λύση των δύο κρατών-μελών, και τα δύο της ΕΕ, ίσως θα ήταν η προσφορότερη και πλέον ενδεδειγμένη αφού οι ελευθερίες της μετακίνησης, της εγκατάστασης, της εργασίας, της αγοράς περιουσίας κτλ θα καθορίζονταν από τα ισχύοντα στην ΕΕ και όχι από κάποιο περίπλοκο σύνταγμα στα πλαίσια ενός ενιαίου κράτους με ανελαστικούς και άκαμπτους θεσμούς. Από τη στιγμή όμως που 30 χρόνια τώρα επιδιώκεται η λύση της επανένωσης πρέπει να κρίνουμε το σχέδιο Ανάν κάτω από αυτό το πρίσμα. Και κάτω από αυτό το πλαίσιο επιδιώξεων το υπάρχον σχέδιο είναι μια αρκετά καλή λύση από αυτές που θα μπορούσαν να επιτευχθούν με αμοιβαίους συμβιβασμούς. Εφόσον στόχος είναι η ενιαία Κύπρος, δεν υπάρχει άλλη λύση από την αποδοχή του σχεδίου. Είναι η τελευταία ευκαιρία για επανένωση του νησιού, καθώς απόρριψή του σημαίνει ουσιαστικά διχοτόμηση αλλά και εγκατάλειψη ενός στόχου που, ανεξάρτητα με την ορθότητά του, ήταν σταθερός πόλος της ελληνοκυπριακής πορείας όλα αυτά τα χρόνια.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, όσα προβλήματα και μειονεκτήματα και αν έχει το υπάρχον σχέδιο, με δεδομένες τις δυνατότητές μας, τις επιδιώξεις μας και την ιστορική συγκυρία, είναι σίγουρα καλύτερο από όσα θα δούμε στο μέλλον. Η απόρριψή του δεν μπορεί να στηριχθεί στην ουτοπική και ανεδαφική προσμονή μιας άλλης λύσης με καλύτερους όρους. Θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μόνο ως αλλαγή στόχων. Κάθε μέρα που περνάει κάνει πιο δύσκολη την ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων στο εδαφικό, στην επιστροφή των προσφύγων και στην μείωση των Τούρκων εποίκων. Επόμενο σχέδιο της διεθνούς κοινότητας (σε 10-15 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση, όταν ξανασχοληθεί μαζί μας) θα είναι με πολύ χειρότερους όρους από τους σημερινούς. Οι όποιες δε διμερείς συνομιλίες θα γίνονται με πολύ πιο αποδυναμωμένη την ελληνική πλευρά από άποψη ισχύος σε σχέση με το παρελθόν. Ο χρόνος είναι μια πολυτέλεια που η ελληνική πλευρά δεν έχει καθώς τα χρόνια κυλούν σε βάρος της.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε το σημαντικότερο. Ότι όσες δύσκολες έως απαράδεκτες ρυθμίσεις και αν περιλαμβάνει το σχέδιο Ανάν, η όλη διαδικασία μπαίνει πλέον κάτω από πλαίσιο της ΕΕ. Οι παρεκκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο είναι προσωρινές και με 15-20 χρόνια το αργότερο θα ευθυγραμμιστεί πλήρως με τα ισχύοντα στην ΕΕ. Αυτό αποτελεί την μεγαλύτερη εγγύηση για την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι ο η συνύπαρξη και η συνδιοίκηση δεν θα λειτουργήσει σαν βραχνάς και εμπόδιο για την πρόοδο και την ευημερία της. Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι αναπόφευκτοι πολιτικοί περιορισμοί αλλά οι βασικές προϋποθέσεις της ατομικής ελευθερίας, της ελευθερίας των αγορών κτλ δεν θα μπορούν να θιχτούν. Μέσα στην ΕΕ των δημοκρατικών θεσμών, της πολιτικής ελευθερίας, της οικονομικής ανάπτυξης μπορεί η συμβίωση, η αλληλοκατανόηση, αλληλοβοήθεια και αποδοχή του διαφορετικού εκ μέρους όλων των πλευρών να γίνει μια εφικτή πραγματικότητα. Εκτός αυτού του πλαισίου και αυτών των εγγυήσεων η λύση θα ήταν ανέφικτη, σήμερα όμως αποτελεί μια ρεαλιστική πρόταση και μια μοναδική ευκαιρία.

Η σημερινή συγκυρία είναι πραγματικά μοναδική. Και σίγουρα η αποδοχή του σχεδίου απαιτεί θυσίες, εγκατάλειψη ονείρων και οραμάτων και σκληρή προσπάθεια. Όμως οι γενναίες αποφάσεις είναι χαρακτηριστικό των γενναίων λαών. Στην ιστορία μας οι Έλληνες είπαμε πολλά γενναία όχι. Σήμερα η ιστορία μας και η ευθύνες μας απέναντι στις επόμενες γενεές μας καλούν να σταθούμε στο ύψος μας και να πούμε στις 24 Απριλίου ένα γενναίο ΝΑΙ.

Περλικός Φώτης