Οι δυο αλήθειες
Μαρ 10th, 2010 | Γιώργος Παγουλάτος| Κατηγορία: Γιώργος Παγουλάτος |
Email This Post
|
Print This Post
|
Σε αυτή την κρίσιμη μάχη εθνικής οικονομικής επιβίωσης, δύο ανταγωνιστικές θεωρήσεις συγκρούονται. Το πρόβλημα είναι ότι και οι δύο έχουν δίκιο.
Η μια θεώρηση (ας την ονομάσουμε για ευκολία «εθνική») λέει περίπου τα εξής: Η επώδυνη δημοσιονομική προσαρμογή θα ήταν μονόδρομος ακόμα κι αν δεν μας την επέβαλε η Ε.Ε. Είχαμε το μεγαλύτερο δημόσιο έλλειμμα στην Ευρώπη, το 2009, και το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος. Οι δημόσιες δαπάνες εκτοξεύθηκαν στο 52% του ΑΕΠ, ενώ τα έσοδα κατέρρευσαν στο 39%. Το έλλειμμα αυτό πληρώνουμε πανάκριβα στις αγορές, που αυξάνουν το κόστος χρηματοδότησης των τεράστιων δανειακών μας αναγκών. Ο φαύλος κύκλος δεν θα σπάσει αν δεν μειώσουμε δραστικά το δημόσιο έλλειμμα, για να πέσει το κόστος χρηματοδότησής του.
Πάνω από 40% των πρωτογενών δαπανών του κράτους το 2009 αφορούσαν μισθούς και συντάξεις, επισημαίνει η εθνική θεώρηση. Μόνο το 2009 οι δημόσιες δαπάνες για μισθούς και συντάξεις αυξήθηκαν κατά 11%. Είναι μεγάλο το κόστος διότι οι δημόσιοι υπάλληλοι αυξήθηκαν υπέρμετρα – μόνο την προηγούμενη πενταετία προστέθηκαν άλλοι 75.000. Δεν υπάρχει τρόπος να μειωθεί το έλλειμμα χωρίς να πέσει το μισθολογικό κόστος του δημόσιου τομέα, όσο μεγάλη κι αν είναι η προσπάθεια αύξησης των φορολογικών εσόδων.
Το πρόβλημα δεν σταματά εδώ, συνεχίζει η εθνική θεώρηση. Δεν γίνεται, στο όνομα της μητρότητας, να συνταξιοδοτούνται εργαζόμενες στα 50, όταν τα παιδιά τους έχουν τελειώσει πανεπιστήμιο. Δεν γίνεται να μην αλλάξει το ασφαλιστικό μας σύστημα, όταν με τα υπάρχοντα δεδομένα σε 25 χρόνια οι συντάξεις θα καταπίνουν το ένα πέμπτο του ΑΕΠ της χώρας.
Εχουμε, τέλος, τεράστια υστέρηση ανταγωνιστικότητας, καταλήγει η εθνική θεώρηση. Το 2009, η Ελλάδα ήταν μία από τις πιο αφιλόξενες χώρες στην επιχειρηματικότητα (ease of doing business), 109η επί συνόλου 183 στη λίστα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η δυνατότητά μας να προσελκύουμε επενδύσεις είναι απελπιστική. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας δεν μπορεί να διορθωθεί χωρίς μεταρρύθμιση του κράτους, προστασία του ανταγωνισμού, μισθολογική αυτοσυγκράτηση, αύξηση της παραγωγικότητας και γενναίες δόσεις εξωστρέφειας. Ποιότητα τουρισμού, υπηρεσίες Υγείας, υποδομές φιλοξενίας εύπορων Βορειοευρωπαίων συνταξιούχων. Ξενόγλωσσα αυτοδιοικούμενα πανεπιστήμια –όπως προτείνει ο καθηγητής του LSE Ηλίας Μόσιαλος. Πράσινη ανάπτυξη. Σε όλα τα παραπάνω, η «εθνική θεώρηση» έχει δίκιο.
Στον αντίποδα, η «υπερεθνική» θεώρηση επισημαίνει ότι το ελληνικό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας είναι και πρόβλημα του ευρωπαϊκού Νότου, που εντάθηκε την τελευταία δεκαετία. Τα μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα του Νότου είναι η αντίστροφη όψη των εξωτερικών πλεονασμάτων του ευρωπαϊκού Βορρά. Η υποχώρηση του Νότου αντανακλά την αντίστοιχη αύξηση ανταγωνιστικότητας της Γερμανίας, μέσα από μεταρρυθμίσεις και μισθολογική αυτοσυγκράτηση των Γερμανών εργαζομένων επί σχεδόν δεκαετία.
Η υπερεθνική θεώρηση λέει επίσης ότι το κόστος δανεισμού της Ελλάδας διογκώνει υπέρογκα η κερδοσκοπική πίεση των διεθνών χρηματαγορών. Τα περίφημα «γυμνά CDS», τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα συμβόλαια ως αυτοτελές προϊόν και όχι ως ασφάλιση επενδυτικού κινδύνου, πολλαπλασιάζουν την υποτιμητική κερδοσκοπία εναντίον κρατικών ομολόγων. Υπενθυμίζει επίσης η θεώρηση αυτή ότι την παγκόσμια κρίση του 2008 – 09 δημιούργησε η ασυδοσία των χρηματοπιστωτικών αγορών, οι εθνικές κυβερνήσεις επωμίστηκαν τεράστια ελλείμματα και χρέη για να αντιμετωπίσουν την κρίση, και τώρα περνάνε το κόστος στους φορολογουμένους. Και ότι πρέπει επομένως να περιοριστεί δραστικά η δυνατότητα του αμιγώς κερδοσκοπικού χρηματοοικονομικού τομέα να εκμεταλλεύεται την κινητικότητα του κεφαλαίου για να επιτυγχάνει φορολογική και ρυθμιστική ασυλία. Χρειάζεται άμεσα στενός συντονισμός οικονομικής και φορολογικής πολιτικής στην ΟΝΕ, αυστηρότεροι ρυθμιστικοί κανόνες και εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Ποιο είναι το πρόβλημα, αφού οι δύο θεωρήσεις είναι καταφανώς συμπληρωματικές; Το πρόβλημα είναι ότι η «υπερεθνική» θεώρηση καλλιεργεί την ψευδαίσθηση ότι η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει την επώδυνη προσαρμογή αρκεί η Ευρώπη να αποφασίσει να μας ξελασπώσει. Οτι, ακόμα περισσότερο, περίπου μας το οφείλει. Και ότι εφόσον η κρίση μας είναι μέρος της κρίσης του παγκόσμιου καπιταλισμού, «την κρίση να πληρώσει η πλουτοκρατία». Ομως, στο μεταξύ, η Ελλάδα θα έχει καταρρεύσει.
Η κρίση αναδεικνύει την ανάγκη οικονομικής διακυβέρνησης της ΟΝΕ. Η Γερμανία μπορεί να διασώσει το ευρώ αν αναλάβει τις ευθύνες της ως ηγετική δύναμη της Ευρωζώνης, τονώνοντας την εγχώρια ζήτηση και παρέχοντας προσωρινή δημοσιονομική στήριξη στις χώρες του Νότου. Θα το κάνει μόνο αν κι εμείς έχουμε αναλάβει πλήρως τις δικές μας ευθύνες. Θα το κάνει επίσης για να περισώσει ένα συλλογικό ευρωπαϊκό αγαθό και όχι γιατί μας το χρωστάει.
Η ενοχλητική αντίφαση της οικονομικής κρίσης του ευρωπαϊκού Νότου είναι ότι επιβάλλει ταυτόχρονα δύο πράγματα: άμεση προσαρμογή στους υπερεθνικούς κανόνες και συμβολή για να αλλάξουν οι κανόνες αυτοί. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε να αλλάξει το πλαίσιο ως προϋπόθεση για να προσαρμοστούμε. Αλλά αν την εθνική προσαρμογή δεν ακολουθήσει η ευρωπαϊκή αλλαγή, ο Νότος και το ευρώ θα δοκιμαστούν σκληρά.
Γιώργος Παγουλάτος
——————————————————
Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στις 7/3/2010
“Η Γερμανία μπορεί να διασώσει το ευρώ αν αναλάβει τις ευθύνες της ως ηγετική δύναμη της Ευρωζώνης”
Η άποψη ότι το ευρώ κινδυνεύει από τη χρεωκοπία της Ελλάδος είναι για γέλια. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ευσεβείς πόθους της Κυβέρνησης ή έστω ορισμένων αιθεροβαμόνων στην Κυβέρνηση. Η “διάσωση” που προς το παρόν επιχειρείται, είναι μια απόπειρα, με αμφιβόλου αξίας πολιτικά ελατήρια, που θα καταρρεύσει όταν φτάσει η στιγμή να μπεί το χέρι στην τσέπη. Τότε οι Γερμανοί θα πουν άντε μου στο καλό και άμα τακτοποιηθείτε, εδώ είμαστε, ξαναγυρίζετε!
Βέβαια, τότε το χρέος θα βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη (θα είναι δηλαδή ασήκωτο), ενώ η παραγωγική μηχανή της χώρας θα έχει σμπαραλιαστεί…
Μου φαίνεται πως είναι καιρός να βγεί κάποιος να πεί να σταματήσουμε να σκάβουμε τόσο βαθύ το λάκκο μας.
Πολύ καλό άρθρο. Αναρωτιέμαι πραγματικά γιατί η υπερεθνική θεώρηση όπως την περιγράφεις προωθείται τόσο πολύ στα ΜΜΕ ενώ οι, κατά την άποψη μου, πραγματικοί λόγοι δεν αναφέρονται επαρκώς.
Το θέμα δεν είναι να διορθώσουμε επιτέλους τα στραβά του συστήματος μας που δυσκολεύουν σήμερα το δανεισμό της χώρας; Δυστυχώς τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί εώς τώρα δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Νομίζουμε ότι κερδίζουμε αξιοπιστία αλλάζοντας για μια ακόμη φορά το φορολογικό σύστημα (ονομαστικά δλδ όχι τίποτα σοβαρές αλλαγές);
Νομίζω ότι επιτέλους πρέπει να στραφούμε και σε μακροπρόθεσμες λύσεις όπως απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και αναδιοργάνωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
Αν δεν δω προσπάθειες προς ουσιαστικές κατευθύνσεις θεωρώ ότι η όποια κυβέρνηση συνεχίζει το ίδιο μοτίβο καταστροφικής διακυβέρνησης.
Εχω βαρεθεί την “παρέλαση” των αριθμών και στατιστικών……… αμφιβόλου αξιοπιστίας…………
– Εχω καταλάβει οτι τα προβλήματα είναι τρ’ία,
-1- Ο υπέρπληθυσμός των περιττών Δ.Υ.,
-2- Οι υπέρογκες συντάξεις σε ανθρώπους που δεν έχουν πληρώσει τα αντίστοιχα ασφάλιστρα, και,
-3- Η συντήρησις την ανοργανωσιάς του Κράτους για να μπορεί να κάνει τα προηγούμενα (1) και (2).
So what is the exact mechanism through which one can achieve a positive expected value form a CDS whether they own the underlying asset or not (i.e. naked or not). A naked CDS is purely a bet between two parties. It may act as a hedge against other risks, but it is still purely a bet. In essence, in the end, CDS sellers win what CDS buyers loose and vice versa. The gain and loss on any one particular CDS may have different probabilities but the opposite is true for the underlying rewards. In other words, the expected value of either buying or selling a CDS, remains neutral (zero). So, sure a CDS is a highly leveraged investment but the leverage works both ways, on gains and losses.
Perhaps you can move away a bit from the “dark conspiratorial nature of markets” theory and ad at least some meat in your criticism of CDSs. So perhaps you can say, that some CDS’s are being sold by entities who are ultimately and indirectly supported by taxpayers (willing and not). In which case, of course, the obvious solution is to withdraw the (albeit weak) free taxpayer guarantee against more systemic losses (ie. the too big to fail implication), not banning naked CDSs. Banning naked CDSs but still allowing CDSs for buyers that own the underlying asset would change little, since the whatever moral hazard is on the selling side. It is the sellers that primarily enjoy some form of implicit taxpayer guarantee (see AIG).
Ultimately, have you personally taken out a few naked CDSs? From what you say the expected value of you bet ought to be positive overall. Who would refuse to play at a casino with even the slightest positive expected value on bets?
Mε όλο το σεβασμό, ο κύριος Παγουλάτος είναι συμπαθής κύριος, αλλά με ελάχιστη μόρφωση και ολίγιστη κρίση. Τα κείμενά του, εν αφελεία είμαι σίγουρος, κατατντούν provocatsia.
Η υπερεθνική θεώρηση είναι κατ’ ουσίαν η σοσιαλιστική θεώρηση όπου:
Α) Κανείς λαός δεν είναι υπεύθυνος γιά τον εαυτό του
Β) Δεν μας φτάνει το “εθνικό κράτος” αλλά θέλουμε να το αντικαταστήσουμε με ένα πιό μεγάλο, πιό απόμακρο, πιό γραφειοκρατικό το “ευρωπαϊκό κράτος”
Ακριβώς επειδή τα CDS είναι στοιχήματα με την παρούσα τους μορφή θα έπρεπε να θεσπιστεί ένα ανάλογο Gambling Act, όπως θεσπίστηκε για τις ασφάλειες ζωής έτσι να προληφθούν οι δολοφονίες με τον σκοπό είσπραξης ασφαλίσματος. Δύναται να κρατεί κάποιος CDS όποιος έχει ασφαλιστικό συμφέρον και ΜΟΝΟΝ από την χρεωκοπία μιας χώρας. Δηλαδή πέρα από ελάχιστες περιπτώσεις κανείς δεν θα κράταγε CDS. Είναι η μεγαλύτερη μούφα του financial engineering.
Larson:“Ακριβώς επειδή τα CDS είναι στοιχήματα με την παρούσα τους μορφή θα έπρεπε να θεσπιστεί ένα ανάλογο Gambling Act, όπως θεσπίστηκε για τις ασφάλειες ζωής έτσι να προληφθούν οι δολοφονίες με τον σκοπό είσπραξης ασφαλίσματος. Δύναται να κρατεί κάποιος CDS όποιος έχει ασφαλιστικό συμφέρον και ΜΟΝΟΝ από την χρεωκοπία μιας χώρας. Δηλαδή πέρα από ελάχιστες περιπτώσεις κανείς δεν θα κράταγε CDS. Είναι η μεγαλύτερη μούφα του financial engineering.”
——————–
Δεν χρειάζεται ρύθμιση στο θέμα αυτό. Η άρνηση πληρωμής ασφάλειας ζωής αντιμετωπίζεται δικαστικά. Αλλά ακόμα και αν αποδεχθεί κανείς αυτές τις πολύ έμεσες γενικές τακτικές πρόληψης εγκλημάτων, η δολοφονία διαπράττεται απο ένα μεμονωμένο άτομο, αντίθετα,
Η χρεωκοπία μίας χώρας προυποθέτει την ταυτόχρονη συντονισμένη και παρατεταμμένη, επικίνδυνη χρηματικά δράση, εκ μέρους όλων των επενδυτών του κόσμου, οι οποίοι θα χάσουν ομαδικά μεγάλα ποσά σε ασφάλιστρα (τα οποία βέβαια αντίστοιχα οι πωλητές των CDS θα κερδίσουν) εάν τελικά η «παγκόσμια συνωμωσία» τους δεν καταφέρει να γονατίσει το «θύμα». Με άλλα λόγια, ακόμα και η μυθική παγκόσμια συνωμοσία διακινδυνεύει σοβαρά μεγάλα ποσά.
Και αν η ΕΟΚ ξελασπώσει κάπως την Ελλάδα και δεν την αφήσει τελικά να χρεωκοπήσει (όπως, και το πιθανότερο, θα συμβεί)? Τι γίνονται τότε όλα τα χρήματα που η παγκόσμια συνωμοσία επένδυσε σε CDS? Και τι θα τα κάνουν τα CDS που τώρα συνεχώς ακριβοπληρώνουν?
Δεν νομίζεις άλλωστε ότι οι πωλητές των CDS έχουν λίγο ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στην παγκόσμια συνωμοσία? Και οι κερδοσκόποι αγοραστές που τώρα αγοράζουν CDS έναντι Ελληνικών ομολόγων (και όχι φτηνά αλλά προς 3% ετησίως – έναντι 0.3% γιά αντίστοιχα Γερμανικά ομόλογα) τι θα τα κάνουν τα χρήματα που έδωσαν και δίνουν σε ασφάλιστρα όταν συμβεί το πιθανότερο, δλδ. η Ευρωζώνη στηρίξει την Ελλάδα και δεν χρεωκοπήσει?
Και οι πωλητές των CDS γιατί εκτείθενται έτσι απερίσκεπτα? Δεν βλέπουν την παγκόσμια συνωμωσία κατά της Ελλάδας – η του όποιου εκάστοτε «κράτους θύματος»? Η έχουν προεξοφλήσει ότι η ΕΟΚ θα ξελασπώσει την Ελλάδα? Είναι απολύτως βέβαιοι και βάζουν CDS στοίχημα 1 προς 33?
Ο Ελληνικός λαός αρέσκεται στο κυνήγι ανυπάρκτων δαιμονίων…
Τελος, ακόμα και αν ήταν επιθυμιτή πως θα γινόταν η περιβόητη ρύθμιση?
Τι θα θεωρείται ασφαλιστικό συμφέρον? Κατοχή Ελληνικού ομολόγου? Επιχείρηση στην Ελλάδα? Διαμέρισμα στο Παγκράτι? Στάνη στο Ανω Ελαιοχωρι? Γερμανικό ομόλογο που θα χάσει κάποια μικρή αλλά άγνωστη αξία εάν χρεωκοπήσει η Ελλάδα?
Απλά ο μέσος ψηφοφόρος θέλει απλοποίηση: «Ααα πολύπλοκα πράγματα. Σίγουρα κάποια σκοτινή συνωμωσία κρύβεται εκεί κάπου σε αυτά που δεν καταλαβαίνω… [θα εκλέξω τον τάδε (κρατικιστή) που θα μου πάρει τα λεφτά για να τα ελέγχει όλα αυτά].» Και ο δημοσιογράφος, ο αρθρογράφος, βλέπει ότι η συνωμοτικές θεωρίες πουλάνε και ο πολιτικός (του οποίου το κύριο προιόν είναι νόμοι οι ρυθμίσεις και κεντρικός σχεδιασμός) εξυπηρετεί τον φοβισμένο ψηφοφόρο για να (επαν)εκλεγεί και μετά με την σειρά του φροντίζει να επαυξήσει την παράνοια του ψηφοφόρου. Εν τω μεταξύ η ελευθερία, η καινοτομία, και η δυνατότητα κατανομής πόρων με την πιό αποτελεσματική μέθοδο των αγορών υποχωρεί…
Γενικότερα…
Η χρήση των CDS βοηθά τον μηχανισμό της αγοράς να «ανακαλύπτει» πιό γρήγορα και πιό αποτελεσματικά την πραγματική (ας πούμε αντικειμενική) αξία και κίνδυνο ενός δανείου κλπ.
Τα CDS επιτρέπουν σε ανθρώπους που έχουν κάποια πληροφορία η γνώμη γύρω από τον κίνδυνο ενός ομολόγου όχι μόνο να εκφράσουν την άποψή τους αλλά να βάλουν χρήματα πίσω απο τα λόγια τους. Σε ποιά γνώμη θα δίνατε μεγαλύτερη βαρύτητα? Σε απλά λόγια, η λόγια που επισφραγίζονται με χρήματα του σχολιαστή?
Με την καταναγκαστική συρρίκνωση των CDS, ο δανεισμός πιθανόν να αποδειχθεί πιό δύσκολος τελικά, και ο δανειστής πιό διστακτικός, με τελικό αποτέλεσμα αύξηση του επιτοκίου παρά την ελλάτωση. Χωρίς τα CDS ένας δανειοδότης θα έπρεπε να βασιστεί σε πιό περιορισμένο αριθμό γνωμοδοτήσεων για την αξιολόγηση ενος δανείου, με αποτέλεσμα την αύξηση της αβέβαιοτητάς του, και κατά συνέπειαν, μεγαλύτερο δισταγμό στο να παραχωρήσει το δάνειο η/και την επιδίωξη ακόμη μεγαλύτερου επιτοκίου.
Ασφαλιστικό συμφέρον=Οικονομική απώλεια από την ζημία της ασφαλισμένης μονάδας.
Ομόλογο με ρίσκο+CDS=Ομόλογο άνευ ρίσκου. Άρα όσοι κρατούν ομόλογα με ρίσκο δεν έχουν λόγο να έχουν CDS, θα επένδυαν εξ αρχής σε ασφαλή ομόλογα. Ο πιστωτικός κίνδυνος παράγει το spread που δίνει την έξτρα απόδοση. Απλό no arbitrage και οικονομική ισορροπία 101.
Συνήθως αυτοί που έχουν ασφαλιστικό συμφέρον σε CDS, είναι οι προμηθευτές μιας επιχείρησης που κρατούν subordinated to debt liabilities.
So,
Investor in Bangkok estimates that the market has not correctly priced default risk on Greek bonds and wants to profit from his intuition by betting with an investor holding an opposite view in New Zealand:
No, illegal, Greeks don’t allow that!
Investor in Munich wants to take out insurance from willing party to hedge against other exposures he has in the Greek economy:
No, illegal, Greeks don’t allow that!
Investor wants to take out insurance from willing party to decrease risk on his Greek bonds:
No, illegal, Greeks don’t allow that.
– (Greeks say that investors who want lower risk should buy safer German bonds instead)
Then Greeks wonder why the rest of the world does not want to lend them money and ask for a higher premium? Or they wonder why a country comprised of people who want to homogenize and harmonize everything by imposing uniform centrally planned solutions cannot prosper and thus repay its debt?
Αν εγώ νομίζω πως η ζωή σας δεν θα είναι και σε πολύ καλή κατάσταση γιατί να μην αγοράσω μια ασφάλιση ζωής στο ονομά σας και να σας διευκολύνω μια ώρα αρχύτερα. Δεν καταλαβαίνετε την έννοια του ασφαλιστικού συμφέροντος. Ιδιωτική Ασφάλιση εκδόσεις Φόρουμ, συγγραφέας Μιλτιάδης Νεκτάριος. Θα σας λύσει πολλές απορίες γιατί η ασφάλιση δεν πρέπει να είναι στοίχημα.
Από κει και πέρα όποις θέλει spread αναλαμβάνει πιστωτικό κίνδυνο. Και παρακαλώ ελληνικά.
«Αν εγώ νομίζω πως η ζωή σας δεν θα είναι και σε πολύ καλή κατάσταση γιατί να μην αγοράσω μια ασφάλιση ζωής στο ονομά σας και να σας διευκολύνω μια ώρα αρχύτερα.»
Διότι θα πρέπει να βρείτε και κάποιο κορόιδο που αγνοεί, η δεν βλέπει, ότι φτύνω αίμα και να σας την πουλήσει φτηνά. Αλλοιώς τα ασφάλιστρα που θα πληρώσετε θα είναι περισσοτερα απο την πιθανοτητα να τα κακαρωσω πολλαπλασιασμενη επί το ποσόν που ασφαλίζετε (negative expected value).
«…και να σας διευκολύνω μια ώρα αρχύτερα.»
…διότι θα πάτε φυλακή ισόβια για δολοφονία?