Όταν στις Αμερικανικές Εκλογές του 2000 βγήκε νικητής ο Μπους ο νεώτερος ελάχιστοι άνθρωποι εκτός ΗΠΑ το είδαν αυτό ως θετική εξέλιξη. Τα γεγονότα άρχισαν να τους δικαιώνουν σχεδόν αμέσως όταν από τα πρώτα βήματα της νέας κυβέρνησης ήταν να βάλει προστατευτικούς δασμούς στην εισαγωγή χάλυβα. Σε μία εποχή που οι περιφερειακές οικονομίες δοκιμάζονταν και η αμερικανική οικονομία ήταν ο στυλοβάτης και η ατμομηχανή που κινούσε το παγκόσμιο σύστημα (απορροφώντας το πλεόνασμα παραγωγής Ευρωπαίων, Ασιατών κτλ, τους κραδασμούς της Ασιατικής Κρίσης κ.α.) ήρθε στην εξουσία μια πολιτική μερίδα ανίκανη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της. Η οκταετία 1992-2000 ήταν μια χρυσή εποχή για την αμερικανική κοινωνία και οικονομία, που ξεπερνώντας τους σκοπέλους της ύφεσης που αναχαίτισαν τους βασικούς ανταγωνιστές της (Γερμανία, Ιαπωνία) μπήκε δυναμικά στη σύγχρονη εποχή. Ισχυρή ανάπτυξη, χαμηλή ανεργία, εκσυγχρονισμός της παραγωγής, άνοδος της παραγωγικότητας, αύξηση των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών έδωσαν το πλεονέκτημα στην Αμερική ακόμα και σε τομείς όπου οι ανταγωνιστές έδειχναν να κρατούν τα σκήπτρα. Η έκρηξη της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, της βιοτεχνολογίας κτλ οδήγησε στην άνθιση της λεγόμενης Νέας Οικονομίας, που άρχισε να διεκδικεί τα ηνία της πολιτικής εξουσίας από τις παραδοσιακές δυνάμεις. Οι εκλογές του 2000 ήταν η έκφραση αυτής της σύγκρουσης αφού οι δυνάμεις που γιγαντώνονταν μέσα από την νέα αυτή πραγματικότητα βρέθηκαν στην συντριπτική τους πλειοψηφία στο πλευρό την Δημοκρατικών ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι συσπείρωσαν τις παραδοσιακές δυνάμεις (καπνοβιομηχανίες, χαλυβουργίες, τσιμεντοβιομηχανίες, πετρελαϊκές εταιρίες κτλ). Η ήττα ήταν σημαντικό γεγονός με ευρύτερη σημασία αποτέλεσε την αρχή (αν και υπήρχαν πρώιμα σημάδια πριν) μιας υποχώρησης της Νέας Οικονομίας (που αποτυπώθηκε πολύ χαρακτηριστικά στην κατάρρευση του NASDAQ).

Φυσικά η αναμέτρηση δεν έχει λήξει και εξέλιξη είναι αναπόφευκτη, το μέλλον ανήκει στις νέες τεχνολογίες. Το ζήτημα είναι όμως ότι μέχρι τότε, η κυβέρνηση του Μπους αποτελεί ένα αναχρονισμό για την εποχή της αν αναλογιστούμε την δυναμική, τις δυνατότητες και τις προοπτικές της αμερικανικής κοινωνίας και οικονομίας. Ο αναχρονισμός δεν εκφράζεται μόνο στον οικονομικό τομέα όπου απειλεί να ρίξει την Αμερική σε ύφεση (με καταστρεπτικές συνέπειες για τον υπόλοιπο κόσμο) αλλά και στην διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής. Η στρατηγική της αντιμετώπισης των ασύμμετρων απειλών και των rogue-states υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια (εγώ τουλάχιστον θυμάμαι δημοσιευμένες αναλύσεις μεγάλων γεωστρατηγικών ινστιτούτων τα τελευταία εφτά χρόνια) και είναι στον πυρήνα της θεωρίας της σωστή αφού τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου την δικαίωσαν. Είναι όμως πρωτοφανής η προχειρότητα και η ανικανότητα που επέδειξε το αμερικανικό κυβερνητικό επιτελείο στην διαχείριση αυτών των ζητημάτων. Όποια και να είναι η κατάληξη του σημερινού πολέμου, αποτελεί μία ήττα για τις ΗΠΑ αφού απέτυχαν στον βασικό τους στόχο, να διαχωρίσουν την ηγεσία του Ιράκ από το λαό και να την απομονώσουν στρατιωτικά μα κυρίως πολιτικά. Μια ήττα που δείχνει το πεπερασμένο των αμερικανικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, που αντί να πείσει τον κόσμο για την ικανότητα των ΗΠΑ να εγγυηθούν την παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα, θα γίνει πολύ πιθανόν εστία νέων αμφισβητήσεων. Φυσικά οι δυνατότητες των ΗΠΑ είναι πολύ μεγαλύτερες αλλά δεν μπορούν να αξιοποιηθούν όσο τα ηνία έχει μια ομάδα που δεν εκφράζει τις αλλαγές που συντελούνται στη βάση της αμερικανικής κοινωνίας.

Ο σημερινός πόλεμος ήταν αναγκαίος για την απομάκρυνση της επικίνδυνης ιρακινής ηγεσίας. Δεν ήταν αναγκαίος όμως ο πρόχειρος και άγαρμπος τρόπος που σχεδιάστηκε, προωθήθηκε στην κοινή γνώμη και τελικά εκτελέστηκε. Δίχως την απαιτούμενη πληροφόρηση, τις απαραίτητες δυνάμεις και την ξεκάθαρη στρατηγική οι Αμερικανοί μπλέχτηκαν σε έναν πόλεμο κάνοντας σειρά τραγικών σφαλμάτων που ούτε πρωτοετής στο West Point δεν θα έκανε. Όσο και αν έχουν οι Αμερικανοί την υπεροπλία, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η αναδιοργάνωση του στρατού τους για να προσαρμοστεί στα νέα είδη πολέμου αλλά βασικά ανταποκρίνεται στις ανάγκες ενός ψυχροπολεμικού θεάτρου επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει βαριές μονάδες που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν το είδος του ανορθόδοξου πολέμου των Ιρακινών δίχως απώλειες, με τεράστιες ανάγκες λογιστικής υποστήριξης που πολλαπλασιάζουν περιττά το κόστος των επιχειρήσεων (ενώ προσφέρουν εύκολους στόχους στους Ιρακινούς), ενώ η δημιουργία των λεγόμενων ενδιάμεσων ταξιαρχιών (interim brigades). Φυσικά στο τέλος το Ιράκ θα υποκύψει έστω και λόγω εξάντλησης. Αυτό όμως από μόνο του είναι ήττα της αμερικανικής ηγεσίας. Έπρεπε να υποκύψει η ηγεσία ενώ η λαός να συμμετάσχει στην διαμόρφωση της επόμενης μέρας. Η αντιπάθεια του λαού στην ηγεσία είναι υπαρκτή (αν και όποτε εκδηλώθηκε πνίγηκε στο αίμα) και όφειλαν οι σχεδιασμοί να την αναδείξουν. Καθώς όμως μέχρι στιγμής δεν φαίνεται χάσμα ηγεσίας-λαού τα πράγματα είναι δύσκολα. Αυτό που πρέπει να αποφευχθεί είναι η στοχοποίηση του πληθυσμού. 500 άμαχοι σε σύνολο 25 εκατ πληθυσμού είναι ένα πολύ μικρό νούμερο (με βάση τα δεδομένα παλαιότερων πολέμων) και παρά τα τυχόν λάθη (3-4 πύραυλοι από τις τόσες χιλιάδες που έχουν πέσει είναι αναμενόμενο και στο πιο εξελιγμένα όπλα) μέχρι στιγμής δεν έχουμε δείγματα ότι ο πληθυσμός αντιμετωπίζεται σαν στόχος. Και είναι μάλλον απίθανο να συμβεί στο μέλλον αφού εκτός από τραγικό ηθικό παράπτωμα θα είναι και τραγικό στρατηγικό σφάλμα αφού θα αποσταθεροποιήσει όχι μόνο την παρουσία των Αμερικανών στο μεταπολεμικό Ιράκ αλλά και όλη την περιοχή.

Από τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος, όσο λάθος και αν ήταν οι επιμέρους σχεδιασμοί, είναι προς το συμφέρον όλων (πλην του Σαντάμ) να λήξει με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων όσο πιο γρήγορα και όσο πιο ανώδυνα γίνεται για όλους, ειδικά τους αμάχους. Ο αρχικός στόχος ήταν η αποκατάσταση της σταθερότητας στην περιοχή και αυτό πρέπει να είναι το τελικό αποτέλεσμα. Μια στρατιωτική αποτυχία των ΗΠΑ και μια διάθεση απομονωτισμού τους, θα άφηνε τους Κούρδους του Β.Ιρακ, το Κουβέιτ, την Σαουδική Αραβία κτλ στο έλεος του Σαντάμ με καταστρεπτικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία, την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής (που ανήκουμε και εμείς), και φυσικά τους πληθυσμούς. Τόσα χρόνια το μόνο που προστατεύει τους Κούρδους και το Κουβέιτ από το να έχουν την τύχη των εξεγερμένων Σιιτών του Νότου το 1991 είναι η αμερικανική προστατευτική στρατιωτική ομπρέλα. Η ειρήνη και η ασφάλεια της περιοχής είναι αναγκαία για την πρόοδο και την ευημερία όλων αλλά δεν μπορεί να επιτευχθεί με κόστος την διατήρηση της σημερινής ιρακινής ηγεσίας στο Ιράκ.

Περλικός Φώτης