Του Πάνου Ευαγγελόπουλου

Η οικονομία και η πολιτική παρουσιάζουν μία ισχυρή αμφίδρομη σχέση επιρροής της μιας προς την άλλη. Θα λέγαμε παραστατικά ότι η μια αντιδρά σαν υπερευαίσθητη μεμβράνη από τις εξελίξεις που συμβαίνουν στην άλλη και πάλλεται διαρκώς μέχρι να αποκρυσταλλώσει στην επιφάνεια της την νέα διάταξη ισορροπιών που προκύπτει από την επιφερόμενη μεταβολή. Τα πεδία πηγής των μεταβολών αλλά και υποδοχής των νέων δεδομένων που επιφέρουν εναλλάσσονται από την οικονομία στην πολιτική ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μεταβολής και τον βαθμό έντασης αυτών.

Η πρόταση μομφής που κατατέθηκε από το ΠΑΣΟΚ εναντίον της ΝΔ, με κύρια αιτιολογία τα δεινά αποτελέσματα της διακυβέρνησης της και κύριο αίτημα την διενέργεια εκλογών, αποτελεί μία μεταβολή στο πεδίο της πολιτικής που αν υλοποιηθεί θα έχει αναπόδραστες πολλαπλές και ισχυρές συνέπειες στο πεδίο της οικονομίας. Πολλοί θα κρίνουν την δυναμική πρωτοβουλία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης με όρους στενής κομματικής ωφέλειας απέναντι στη δυσμενή γι’ αυτόν διαμορφωμένη πολιτική συγκυρία ή άλλοι θα την κατακρίνουν σαν μία νέα απέλπιδα προσπάθεια που μάταια επιχειρεί να ανασυντάξει το κόμμα του και τον παρακείμενο αυτού ευρύτερο πολιτικό προοδευτικό χώρο. Θα είναι κρίσεις και επικρίσεις αμιγώς πολιτικοί που είτε λανθάνουν στη στόχευση του ποθητού αποτελέσματος είτε παραγνωρίζουν την αλληλεξάρτηση που υπάρχει μεταξύ πολιτικής και οικονομίας, ιδιαίτερα όταν αναλαμβάνονται τέτοιου μεγέθους πολιτικές πρωτοβουλίες.

Στη Δημοκρατία έχουμε θεσπίσει πάγιους κανόνες δια να μην έχουν οι πολιτικοί την διακριτική ευχέρεια να χρησιμοποιούν τους θεσμούς ευκαιριακά, ανάλογα με την πολιτική συγκυρία και με τον τρόπο που απλά και μόνον τους συμφέρει δια την ενίσχυση της θέσεως τους στο σύστημα εξουσίας. Δηλαδή να μη λειτουργούν κερδοσκοπικά απέναντι στη Δημοκρατία. Η Δημοκρατία έχει το απόλυτο προτέρημα απέναντι σε όλα τα άλλα πολιτικά συστήματα, της μεγαλύτερης δυνατής διάχυσης της εξουσίας στους πολίτες με τους πιο πολλούς δυνατούς τρόπους. Όμως αυτό το προτέρημα εύκολα μετατρέπεται σε κατάχρηση αν δεν τηρούμε τους πάγιους κανόνες. Πάνω σ’ αυτή την γραμμή του επιχειρήματος της Δημοκρατίας, η αξιωματική αντιπολίτευση θα έπρεπε να δίνει μαθήματα στη κυβέρνηση διότι διαφορετικά η κυβέρνηση με την μεγαλύτερη δύναμη που διαθέτει μπροστά στον οπορτουνιστικό μαξιμαλισμό της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να αποτελέσει μία διαρκής μηχανή άλωσης και χειραγώγησης των θεσμών.

Η Δημοκρατία απαντάται σε όλο και περισσότερα μήκη και πλάτη της γης. Αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερα θετικό γεγονός για την εξέλιξη του πλανητικού κόσμου που αναδύεται. Με τη μόνη διαφορά ότι εκεί που η Δημοκρατία είναι ώριμη, προηγμένη και ανεπτυγμένη τηρείται σχεδόν απαρέγκλιτα ο πάγιος κανόνας για την διεξαγωγή εκλογών σε θεσμοθετημένα τακτά χρονικά διαστήματα ικανής χρονικής περιόδου για να κριθεί η κυβέρνηση και το έργο της. Αντίθετα στη χώρα μας, που γεννήθηκε η Δημοκρατία, η επίκληση τεχνητών κρίσεων που δημιουργούν οργανωμένες ομάδες δυναμικών μειοψηφιών ή εθνικών ζητημάτων που χρόνια τώρα θα έπρεπε να τυγχάνουν εθνικής συναίνεσης στην προσέγγιση τους, γίνονται βορά στους υπολογιστικούς μηχανισμούς των κομματικών επιτελείων για τη διαμόρφωση της κατάλληλης στιγμής και συγκυρίας δια την εφόρμηση στους θώκους της εξουσίας.

Όλα αυτά τα παιχνίδια εξουσίας αφενός μεν έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην ποιότητα της Δημοκρατίας αφετέρου δε στην απόδοση της οικονομίας. Η βίαια επίσπευση του χρόνου των εκλογών επηρεάζει αρνητικά την οικονομία ακόμη και αν το όφελος από την αλλαγή πλεύσης της οικονομικής πολιτικής ήταν άμεσα ορατό. Αυτό συμβαίνει διότι πρώτον ο εκλογικός κύκλος εκτινάσσει τα δημοσιονομικά και διαταράσσει την όποια ισορροπία που με τόσο κόπο και μόχθο επετεύχθη κατά το μεσοδιάστημα της διακυβέρνησης. Δεύτερον διότι κάθε χρονικό διάστημα μικρότερο των τεσσάρων ετών δεν είναι επαρκές δια το ξεδίπλωμα της οικονομικής πολιτικής τόσον στον τρόπο εφαρμογής της όσο και στη εμφάνιση των πρώτων αποτελεσμάτων της δια την αξιολόγηση τους εκ μέρους του εκλογικού σώματος. Επιπλέον στην παρούσα συγκυρία η ακολουθητέα οικονομική πολιτική εφαρμόζει σημαντικά, καινοτόμα και ρηξικέλευθα μέτρα όπως η γενικευμένη μείωση των φορολογικών συντελεστών, η αρωγή με την ρητή εισαγωγή του ιδιωτικού τομέα στην κατασκευή και παροχή δημόσιων αγαθών αλλά και άλλες επιμέρους πολιτικές που αν επιτύχουν θα αποτελέσουν οδηγό για μια περαιτέρω φιλελευθεροποίηση της οικονομίας μας.

Αν λοιπόν ποτέ επιτύγχανε η πρόταση μομφής του ΠΑΣΟΚ, η χώρα μας θα οπισθοδρομούσε και πάλι με αποκλειστική ευθύνη του αρχηγού του Γιώργου Παπανδρέου. Όμως αυτή η αλλαγή στάσης του ΠΑΣΟΚ δεν αφήνει χωρίς βαρύτατες απώλειες την πορεία της χώρας μας. Φαίνεται για άλλη μια φορά να δικαιώνονται οι αρνητές της προόδου αφού η Ελλάδα παραμένει η μόνη χώρα στην Ευρώπη που απαγορεύει συνταγματικά την συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Οι καιροί σίγουρα δεν είναι ευνοϊκοί για αυτούς που πίστεψαν ότι η Ελλάδα άλλαξε σελίδα στον τρόπο πολιτικής αντιπαράθεσης χωρίς να είναι απαραίτητη η θυσία των αλλαγών, των μεταρρυθμίσεων και του εκσυγχρονισμού.

——————————————————————
*Ο Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι διδάκτορας οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κέρδος» στις 11/02/2007