Οι παρεμβάσεις του κ. Καρατζαφέρη και του ΛΑΟΣ στον δημόσιο διάλογο έχουν ένα θετικό και ένα αρνητικό στοιχείο.
Το θετικό στοιχείο είναι ότι εισάγουν πολύ σημαντικά θέματα στη δημόσια συζήτηση -όπως π.χ. η μετανάστευση, η εθνική ταυτότητα, η εγκληματικότητα- που τα άλλα κόμματα προτιμούν να αποφεύγουν.
Το αρνητικό σημείο είναι ότι θέτουν αυτά τα σημαντικά θέματα με τέτοιο τρόπο ώστε πολύ γρήγορα η δημόσια συζήτηση να διολισθαίνει σε αμοιβαίες κατηγορίες περί «εθνικής προδοσίας», «ρατσισμού», «φασισμού» κ.λπ.
Πάρτε π.χ. τις επιθέσεις που έχει εξαπολύσει πρόσφατα ο ΛΑΟΣ εναντίον της γενικής γραμματέως του υπουργείου Παιδείας Θάλειας Δραγώνα, την οποία κατηγορεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, για έλλειψη πατριωτισμού. Ποια ήταν τα αμαρτήματα της κ. Δραγώνα, σύμφωνα με τον ΛΑΟΣ;
Το πρώτο ατόπημα ήταν ότι σε ένα γραπτό της, η κ. Δραγώνα μιλάει θετικά για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ομως η κ. Δραγώνα δεν είναι ούτε η μόνη ούτε η εξαίρεση. Ολοι οι σοβαροί ιστορικοί θεωρούν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία την περίοδο της ακμής της ήταν ένα από τα πιο πεφωτισμένα καθεστώτα στον κόσμο -ασύγκριτα πιο πεφωτισμένο από τον δυτικό φεουδαρχισμό. Αλλωστε, τη θετικότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αναγνωρίζει και ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του αντιιμπεριαλιστικού πατριωτισμού στην Ελλάδα Κώστας Βεργόπουλος, που στο βιβλίο του «Το Αγροτικό Ζήτημα στην Ελλάδα» γράφει: «Το Οθωμανικό κράτος στη χρυσή εποχή του μέχρι τον 16ο και 17ο αιώνα συγκέντρωσε όλα τα γνωρίσματα του φιλολαϊκού Βυζαντίου και μάλιστα εκείνα της εποχής των Ισαύρων και των Μακεδόνων». Μάλιστα, ο κ. Βεργόπουλος προχωρεί ένα βήμα πιο πέρα και υποστηρίζει ότι η κατάκτηση της Ελλάδας από τους Οθωμανούς, στην ουσία ισοδυναμούσε με απελευθέρωσή της: «Η οθωμανική κατάκτηση» γράφει, «ευνοήθηκε αρκετά από την υποστήριξη των βυζαντινών χωρικών, οι οποίοι έβλεπαν σε αυτήν ένα μέσο για να ξεκαθαρίσουν τον βυζαντινό χώρο από κάθε στοιχείο που θύμιζε δυτικό φεουδαρχισμό».
Το δεύτερο ατόπημα της κ. Δραγώνα, σύμφωνα με τον ΛΑΟΣ, είναι πως έχει υποστηρίξει ότι η ελληνική εθνική ταυτότητα δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα. Υποθέτω ότι η άποψη του ΛΑΟΣ είναι ότι η ελληνική εθνική ταυτότητα προϋπήρχε και διατηρήθηκε αναλλοίωτη διά μέσου των αιώνων. Φυσικά, και πάλι η άποψη της κ. Δραγώνα δεν είναι ιδιαίτερα καινοτόμος ούτε αιρετική. Αντίθετα, εκφράζει την ορθοδοξία μεταξύ των περισσότερων ιστορικών σήμερα, σύμφωνα με την οποία η εθνική ταυτότητα στις περισσότερες χώρες (όχι δηλαδή μόνο στην Ελλάδα) είναι κάτι το οποίο δημιουργείται τον 19ο αιώνα. Φυσικά υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των ιστορικών σχετικά με το πόσο «φαντασιακό» είναι το εθνικό αφήγημα -δηλαδή αν πρόκειται για ένα εκ του μηδενός κατασκεύασμα ή αν βασίστηκε σε προϋπάρχοντα πολιτισμικά στοιχεία και σύμβολα. Πάντως, ιδιαίτερα δε στην περίπτωση της Ελλάδας, Ορθόδοξοι και νεορθόδοξοι διανοητές (Μοσκώφ, Γιανναράς, Fermor, Ρομανίδης, Papadopoulos, Sherrard, Ware κ.ά.) έχουν τονίσει τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ της ταυτότητας του «Ρωμιού» που κυριαρχούσε στην τουρκοκρατία και του μεταγενέστερου «Νεοέλληνα». Η ασυνέχεια αυτή -που φυσικά υπάρχει και στη Δύση αλλά με διαφορετικούς όρους- παραπέμπει, απλουστεύοντας κάπως, στη διάκριση μεταξύ μιας ταυτότητας που έχει ως άξονα αναφοράς τη χριστιανική θρησκεία και τη νέα ταυτότητα, που έχει ως κυρίαρχο άξονα αναφοράς τη γλώσσα και το κράτος.
Να υποθέσω λοιπόν ότι ο ΛΑΟΣ, όντας συνεπής, θα ζητήσει επίσης τον αποκλεισμό των Ορθόδοξων διανοητών από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας;
Παρεμπιπτόντως, και ο κορυφαίος Αγγλος ιστορικός Ερικ Χομπσμπάουμ έχει αναφέρει ότι η ελληνική εθνική ταυτότητα -όπως και αυτές των περισσότερων άλλων χωρών- είναι δημιούργημα του 19ου αιώνα. Αν και δεν πιστεύω ότι ο Χομπσμπάουμ θα έπειθε τον κ. Καρατζαφέρη και τους οπαδούς του.
Ο Αγγλος ιστορικός έχει ως γνωστόν εβραϊκές ρίζες…
Τάκης Μίχας
——————————————————————
Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 30/12/2009