του Πάνου Ευαγγελόπουλου
Η οικονομία της χώρας μας βρίσκεται στο στάδιο της στρατηγικής στροφής για την επίτευξη σημαντικών στόχων. Είναι η κρίσιμη χρονική περίοδος που έχει αποσαφηνιστεί η στρατηγική από τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα έχουν γίνει όλες οι δυνατές ρυθμίσεις εκείνων των μεταβλητών και μέσων που θα καταστήσουν δυνατή την ανάπτυξη της στρατηγικής. Εκ παραλλήλου επιδιώκεται η διευκόλυνση της υλοποίησης των επιμέρους στόχων που αναδεικνύουν τη στρατηγική συνισταμένη αλλά και η σύζευξη ή η τιθάσευση των αντικρουόμενων και φυγόκεντρων παραμέτρων που αναγκαστικά ενυπάρχουν σε ένα καινοτόμο εγχείρημα χάραξης της οικονομικής πολιτικής.
Πολλές φορές το πεδίο της οικονομίας ομοιάζει με το πεδίο των μαχών. Ο στρατός οδηγείται στο πεδίο της μάχης ύστερα από προετοιμασία για το είδος των συνθηκών του πολέμου που θα αντιμετωπίσει αλλά και για το αξιόμαχο του αντιπάλου με τελικό σκοπό να τον πλήξει στα πιο τρωτά σημεία. Ο Κλαούζεβιτς, ο θεωρητικός του πολέμου, αναλύει ότι η κύρια μάχη θα κρίνει τον πόλεμο αν φθάσουμε πριν από αυτή στον καλύτερο δυνατό συντονισμό των δυνάμεων που ελέγχουμε. Η παρέκκλιση του συντονισμού από λανθασμένα σήματα των ταγμάτων ή η απώλεια του συντονισμού από πυκνή ομίχλη ή από απροσδόκητα πυρά αντιπερισπασμού μπορεί να καταστρέψει την καλύτερη στρατηγική. Αυτός είναι ακριβώς ο κίνδυνος που ελλοχεύει σήμερα στη στρατηγική της οικονομίας. Η παρέκκλιση του συντονισμού των μεταρρυθμίσεων εξαιτίας των ενδοκυβερνητικών τριβών, των σκληρών αντιδράσεων αυτών που νέμονται τα εύφορα πεδία του κατεστημένου και της εκτροπής της αντιπολίτευσης σε μαξιμαλιστική πολεμική.
Είμαστε ακριβώς στο σημείο καμπής της πλήρους ανάπτυξης της στρατηγικής της οικονομίας με το ξεδίπλωμα της αναπτυξιακής πολιτικής, βασισμένης στην απελευθέρωση των αγορών και στον πρωταγωνιστικό ρόλο του ιδιωτικού τομέα. Αυτή η κρυστάλλινη εικόνα των θεμελιωδών επιδιώξεων μας θολώνει όταν την κρίσιμη στιγμή της εφαρμογής της αρχίζει η κριτική εκ των ένδον. Αυτό είναι το πιο βαρύ πλήγμα που απαξιώνει σε μία δύσπιστη κοινή γνώμη το όλο εγχείρημα. Είναι σαν να χάθηκε η μισή μάχη. Το υπόλοιπο μισό της μάχης αφήνεται στο πλεονέκτημα των ηχηρών διαδηλώσεων των αντιδρώντων που για άλλη μια φορά βλέπουν πόσο κοντά είναι για να ματαιώσουν τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της χώρας μας. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ματαιώθηκε η ασφαλιστική αλλαγή επί Σημίτη και άλλες τόσες μείζονος ή ήσσονος σημασίας που τόσο πολύ όμως χρειάζεται ο τόπος μας.
Σ’ αυτήν την απρόοπτη κατάσταση που δημιουργείται εξαιτίας της σωρευτικής αλληλεπίδρασης ενδοκυβερνητικών τριβών και σκληρών αντιδράσεων των οργανωμένων ομάδων εναντίον των μεταρρυθμίσεων, πάντα εμπλέκεται με μοιραίο τρόπο η αξιωματική αντιπολίτευση. Η αξιωματική αντιπολίτευση άγεται από ένα φωτεινό μέλλον και φέρεται από ένα οπισθοδρομικό παρελθόν. Το μεγαλύτερο μάθημα του κυβερνητικού ΠαΣοΚ ήταν ότι η φιλελεύθερη οικονομική πολιτική είναι η μόνη που μπορεί να κινητοποιήσει την οικονομία της χώρας και να αφυπνίσει τα πιο παραγωγικά της μέλη. Ομως, σήμερα και πάλι λανθάνει, αφού προτιμά αντί της συστηματικής κριτικής απέναντι στις πεπαλαιωμένες και συντηρητικές δομές της χώρας μας να ασκήσει μαξιμαλιστική πολεμική στην κυβέρνηση. Αυτό έχει δύο σημαντικές πολύ αρνητικές συνέπειες. Η πρώτη είναι η μείωση της αξιοπιστίας του πολιτικού του λόγου και η δεύτερη η συνάθροιση της πολεμικής του με τις αντιδράσεις των οργανωμένων ομάδων και τις ενδοκυβερνητικές τριβές που όλα μαζί ακινητοποιούν τις μεταρρυθμίσεις και θέτουν σε αμφιβολία την επιτυχή έκβαση των αναγκαίων αλλαγών.
Αμεσα η εικόνα του πεδίου στο οποίο θα αναπτυχθεί η στρατηγική της οικονομίας ανατρέπεται. Το πεδίο μετατρέπεται σε αβέβαιο και ακαθόριστο για τους αρχικούς υπολογισμούς. Εάν, μάλιστα, εντάξουμε σ’ αυτό τα φυγόκεντρα και αποκλίνοντα στοιχεία, όπως είναι η μειωμένη ανταγωνιστικότητα, ο δανεισμός, το δημόσιο χρέος και τα βαριά ελλείμματα των ΔΕΚΟ, τότε καταλαβαίνουμε καλύτερα το μέγεθος της προσπάθειας που πρέπει να καταβάλουμε για να υπερπηδήσουμε όλα αυτά τα εμπόδια που μας καθηλώνουν για την πορεία μας στον 21ο αιώνα.
Σ’ αυτήν τη δύσκολη θέση που από τη μια υπάρχει μια ξεκάθαρη, βέβαιη και συγκροτημένη στρατηγική της οικονομίας και από την άλλη ένα ιδιαίτερα δύσκολο και επικίνδυνα ακανθώδες πεδίο εφαρμογής της που συντίθεται από εχθρικούς πολιτικούς, κοινωνικούς και συντεχνιακούς παράγοντες, η τύχη της τελικής έκβασης δεν μπορεί να είναι προδιαγεγραμμένη παρά μόνον αν εξηγηθεί στους πολίτες γιατί πρέπει να ταυτισθούν και γιατί πρέπει να υπερασπίσουν τις μεταρρυθμίσεις. Μόνον αν πεισθούν και επιτευχθεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση, μόνον τότε η φιλελεύθερη στρατηγική για την οικονομία θα επιτύχει. Διότι η μάχη για την οικονομία δεν είναι μία μάχη μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης αλλά μία μάχη για την ευημερία της χώρας.
——————————————————————————
O Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κέρδος [1]» στις 14/1/2007